Καθώς η COP30 συνεχίζεται στο Μπέλεμ, δύο τεχνολογικοί κόσμοι συγκρούονται: από τη μία, η τεράστια δύναμη της καινοτομίας που μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους να προσαρμοστούν στις ακραίες θερμοκρασίες και τις κλιματικές πιέσεις. Από την άλλη, το κρυφό περιβαλλοντικό κόστος των ίδιων των τεχνολογιών — από τα ενεργοβόρα data centres μέχρι τα μεγάλα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης.
.
Στον πυρήνα των συζητήσεων βρίσκεται το Technology Implementation Programme, ένα σχέδιο που υποτίθεται ότι θα έφερνε “σωτήριες” τεχνολογίες σε χώρες που τις χρειάζονται περισσότερο. Όμως για ακόμη μια φορά, η πρόοδος σκοντάφτει: πνευματικά δικαιώματα, εμπορικοί περιορισμοί και χρηματοδοτικά εμπόδια εμποδίζουν τη διάδοση λύσεων που έχουν ήδη αποδειχθεί αποτελεσματικές.
Βιώσιμη ψύξη για έναν πλανήτη που θερμαίνεται
Η αποστολή της COP30 επανήλθε στο προσκήνιο με την παρουσίαση του Beat the Heat Implementation Drive — μιας κοινής πρωτοβουλίας της βραζιλιάνικης προεδρίας, του UNEP και της Cool Coalition. Στόχος: να γίνει η ψύξη πιο προσιτή, πιο καθαρή και πιο ανθεκτική απέναντι σε ένα κύμα καύσωνα που, πλέον, δεν θεωρείται εξαίρεση αλλά κανονικότητα.
Η Ana Toni, Εκτελεστική Διευθύντρια της COP30, υπογράμμισε ότι οι τεχνολογικές λύσεις — από δορυφόρους παρακολούθησης μεθανίου έως συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών — πρέπει να περάσουν από τα εργαστήρια στα χέρια των κοινοτήτων.
Η ανάγκη είναι τεράστια.
• Η ζήτηση για ψύξη αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2050.
• Χωρίς δράση, οι εκπομπές από την ψύξη θα μπορούσαν σχεδόν να διπλασιαστούν.
• Η νέα έκθεση Global Cooling Watch 2025 προβλέπει έως και 7,2 δισ. τόνους CO₂e ετησίως από τον τομέα ψύξης στα μέσα του αιώνα.
Το Beat the Heat προτείνει ένα Sustainable Cooling Pathway, έναν οδικό χάρτη που συνδυάζει παθητικό δροσισμό, φυσικές λύσεις, καθαρές τεχνολογίες και γρήγορη απανθρακοποίηση. Σύμφωνα με το UNEP, οι εκπομπές μπορούν να μειωθούν έως και 97%, αν εφαρμοστεί ολοκληρωμένα.
Δεν μιλάμε μόνο για κλιματιστικά: δροσερές στέγες, πράσινες πόλεις, έξυπνος σχεδιασμός και συστήματα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης αποτελούν σχεδόν τα δύο τρίτα των πιθανών μειώσεων.
«Η ψύξη πρέπει να αντιμετωπίζεται ως βασική υποδομή, όπως το νερό και η ενέργεια», τόνισε η Inger Andersen, Εκτελεστική Διευθύντρια του UNEP. «Αλλά δεν μπορούμε να κλιματίζουμε τον πλανήτη για να λύσουμε την κρίση της υπερθέρμανσης.»
Περισσότερες από 185 πόλεις και 72 χώρες έχουν ήδη δεσμευθεί στην πρωτοβουλία.
Η τεχνητή νοημοσύνη στο τραπέζι — ακόμη κι αν δεν βρίσκεται στις επίσημες διαπραγματεύσεις
Ενώ η AI δεν αποτελεί επίσημο διαπραγματευτικό σκέλος, έχει γίνει βασική συζήτηση στην Action Agenda, όπου συμμετέχουν επιχειρήσεις, πόλεις και οργανισμοί.
Η Βραζιλία χαρτογραφεί περιπτώσεις όπου η τεχνητή νοημοσύνη ενισχύει την ανθεκτικότητα στις κλιματικές επιπτώσεις. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες έρχεται από το Λάος: η Alisa Luangrath ανέπτυξε ένα σύστημα άρδευσης βασισμένο σε AI, το οποίο ήδη μεταμορφώνει την αγροτική παραγωγή στη Savannakhet, μια περιοχή που μαστίζεται από ξηρασία.
Η Luangrath, νικήτρια του βραβείου UNFCCC AI for Climate Action 2025, εξήγησε ότι το σύστημα αξιοποιεί αισθητήρες υγρασίας, δεδομένα για τα υπόγεια ύδατα και μετεωρολογικά στοιχεία, δημιουργώντας προβλέψεις που καθοδηγούν τους αγρότες για το πότε να ποτίσουν ή να φυτέψουν. Όλα τα εργαλεία της θα διατεθούν ανοιχτού κώδικα, επιτρέποντας παγκόσμια χρήση και βελτίωση.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ψηφιακής εποχής
Καθώς η AI κερδίζει έδαφος, προκύπτει μια άλλη ανάγκη: να μην καταναλώνει περισσότερους πόρους απ’ όσους βοηθά να σωθούν.
Ο Luã Cruz, από το Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτών της Βραζιλίας (IDEC), προειδοποίησε ότι:
• τα data centres απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας,
• χρησιμοποιούν τεράστιους όγκους νερού για ψύξη,
• καταλαμβάνουν εκτάσεις με σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα,
• και στηρίζονται σε εξόρυξη μετάλλων για την παραγωγή εξοπλισμού.
Ο Cruz κατήγγειλε ότι πολλές εταιρείες επιλέγουν περιοχές με χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία και υψηλές φοροαπαλλαγές. Η Βραζιλία, όπως και άλλες χώρες, βρίσκεται σε αγώνα δρόμου για την προσέλκυση τέτοιων εγκαταστάσεων — αλλά αυτό ενέχει κινδύνους.
Παράδειγμα:
• Η Ολλανδία έχει επιβάλει μορατόριουμ σε νέα data centres.
• Στη Χιλή και την Ουρουγουάη, εγκαταστάσεις απομακρύνθηκαν επειδή επιδείνωσαν την ξηρασία.
• Στη Βραζιλία, δύο μεγάλες υποθέσεις αφορούν προγραμματισμένα data centres της TikTok (Ceará) και της Eldorado do Sul — περιοχή που πνίγηκε κατά 80% στις περσινές πλημμύρες.
Ο Cruz ήταν αιχμηρός: «Πολλά κέντρα δεδομένων αγνοούν τα πραγματικά όρια του πλανήτη.»
Ένας κόσμος μεταξύ τεχνολογίας και επιβίωσης
Η COP30 επιχειρεί να γεφυρώσει δύο ανάγκες:
να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία ως σύμμαχο για την ανθεκτικότητα, χωρίς όμως να επιτρέψει στις ίδιες τις τεχνολογίες να επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Αν κάτι έγινε ξεκάθαρο στο Μπέλεμ, είναι ότι:
• οι κοινότητες που υποφέρουν από καύσωνες, ξηρασία και πλημμύρες χρειάζονται λύσεις τώρα,
• η τεχνολογία υπάρχει — αλλά συχνά μένει πίσω λόγω κόστους, πατεντών ή μη προσβάσιμων υποδομών,
• και ο πλανήτης δεν αντέχει άλλες «λύσεις» που δημιουργούν νέα προβλήματα.
Η συζήτηση για το μέλλον της ψύξης και της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι τεχνική. Είναι βαθιά ανθρώπινη.
Αφορά το πώς θα ζήσουμε — αλλά και ποιοι θα μπορέσουν τελικά να ζήσουν — σε έναν κόσμο που θερμαίνεται πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούμε να προσαρμοστούμε.
Πηγή: UN News
