Μια συνολική αναδιάρθρωση του τρόπου με τον οποίο η Ελλάδα προλαμβάνει, αντιμετωπίζει και αποτιμά τις φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές επιχειρεί το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με τίτλο «Ενεργή Μάχη».
,
Το σχέδιο νόμου παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον υπουργό Γιάννης Κεφαλογιάννης και, σύμφωνα με το υπουργείο, συνιστά «βαθιά θεσμική και επιχειρησιακή τομή» στο σύστημα Πολιτικής Προστασίας της χώρας.
Στο επίκεντρο του νέου πλαισίου βρίσκεται η μετάβαση από τη λογική της εκ των υστέρων διαχείρισης των καταστροφών σε ένα μοντέλο πρόληψης, ετοιμότητας και έγκαιρης απόκρισης. Όπως επισημαίνεται, η κλιματική κρίση έχει αυξήσει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων, καθιστώντας αναγκαία τη θέσπιση προκαθορισμένων κανόνων δράσης πριν οι ζημιές καταστούν μη αναστρέψιμες. Η φιλοσοφία του νομοσχεδίου συνοψίζεται στην αρχή ότι η καταστροφή –και ιδίως η δασική πυρκαγιά– πρέπει να αντιμετωπίζεται πριν εκδηλωθεί.
Κεντρικός άξονας της μεταρρύθμισης είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού δικτύου συντονιστικών κέντρων. Σε κάθε Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση προβλέπεται η λειτουργία Επιχειρησιακού Κέντρου Συμβάντων, διασυνδεδεμένου σε πραγματικό χρόνο με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ενιαία επιχειρησιακή εικόνα από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο, με στόχο τη γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, εισάγονται τυποποιημένα πρωτόκολλα διοίκησης και ανταπόκρισης, βασισμένα στο διεθνές πρότυπο Incident Command System, το οποίο εφαρμόζεται για πρώτη φορά με δεσμευτικό χαρακτήρα στην Ελλάδα, καθιερώνοντας κοινή «γλώσσα» και σαφή ιεραρχία στο πεδίο.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στον προληπτικό σχεδιασμό σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Θεσμοθετούνται υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια, τα οποία περιλαμβάνουν χαρτογράφηση περιοχών υψηλού κινδύνου, πρόβλεψη οδών διαφυγής, σημεία υδροληψίας και καταγραφή διαθέσιμων μηχανημάτων και μέσων. Τα σχέδια αυτά θα επικαιροποιούνται ανά διετία, ώστε να αποφεύγονται παρωχημένοι σχεδιασμοί, ενώ δίνεται και η δυνατότητα εκπόνησης διαδημοτικών σχεδίων για περιοχές με κοινά χαρακτηριστικά κινδύνου.
Στο ίδιο πνεύμα πρόληψης, το νομοσχέδιο εισάγει για πρώτη φορά ρητά στο ελληνικό δίκαιο την προδιαγεγραμμένη, ελεγχόμενη καύση ως εργαλείο δασοπροστασίας. Υπό αυστηρές επιστημονικές και επιχειρησιακές προϋποθέσεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα μπορούν να προχωρούν σε μικρής κλίμακας καύσεις για τη μείωση της συσσωρευμένης καύσιμης ύλης, πρακτική που εφαρμόζεται ήδη σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Το νέο πλαίσιο δεν περιορίζεται στις πυρκαγιές. Προβλέπεται η σύσταση Ειδικής Επιτροπής Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου, στελεχωμένης με υδρολόγους και εξειδικευμένους επιστήμονες, η οποία θα αξιολογεί σε πραγματικό χρόνο τόσο τα μετεωρολογικά δεδομένα όσο και την ευαλωτότητα κάθε περιοχής, τον κορεσμό του εδάφους και τη συμπεριφορά των ρεμάτων. Σύμφωνα με το υπουργείο, η Επιτροπή θα λειτουργεί ως μόνιμος επιστημονικός πυλώνας που τροφοδοτεί τον Εθνικό Μηχανισμό με τεκμηριωμένη γνώση, μειώνοντας τον κίνδυνο αιφνιδιασμού.
Έμφαση δίνεται και στην ενεργοποίηση της κοινωνίας μέσω του εθελοντισμού. Δημιουργείται Μητρώο Επικουρικών Δυνάμεων, στο οποίο πολίτες και επιχειρήσεις θα μπορούν να δηλώνουν τη διαθεσιμότητα εξοπλισμού, όπως υδροφόρες, μηχανήματα έργου ή drones. Παράλληλα, οι εθελοντές πυροσβέστες αποκτούν τη δυνατότητα να επιχειρούν και εκτός της τοπικής τους αρμοδιότητας, όπου υπάρχει ανάγκη.
Σημαντική καινοτομία αποτελεί και ο μηχανισμός άντλησης διδαγμάτων από τις κρίσεις. Θεσπίζεται ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή για την αξιολόγηση μεγάλων πυρκαγιών άνω των 100.000 στρεμμάτων, ενώ καθιερώνεται ετήσια δημόσια έκθεση για την αντιπυρική περίοδο, με μετρήσιμους δείκτες απόδοσης. Παράλληλα, αναβαθμίζεται η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού του Πυροσβεστικού Σώματος, με νέα οργανωτική δομή, πιστοποιημένους πραγματογνώμονες και τη δημιουργία ειδικών ανακριτικών κλιμακίων σε όλη τη χώρα.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ακόμη την αναβάθμιση της Πυροσβεστικής Ακαδημίας σε φορέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με δυνατότητα παροχής προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, καθώς και την επαναλειτουργία της Σχολής Αρχιπυροσβεστών μετά από 15 χρόνια. Στον τομέα των εναέριων μέσων, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», προβλέπεται η εκπαίδευση αξιωματικών ως πιλότων και μηχανικών, καθώς και η δημιουργία νέας Διεύθυνσης για τη διαχείριση επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων.
Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τη νησιωτική χώρα, με τη δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά, ώστε να εξασφαλίζεται άμεση πυροσβεστική κάλυψη και να εφαρμόζεται στην πράξη η συνταγματική αρχή της νησιωτικότητας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το νομοσχέδιο «Ενεργή Μάχη» συνθέτει μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική πρόληψης και διαχείρισης καταστροφών, επενδύοντας στην πρόληψη, τον συντονισμό και τη θεσμική μάθηση. Σε μια περίοδο όπου η κλιματική κρίση δεν αφήνει περιθώρια καθυστερήσεων, η ενίσχυση της Πολιτικής Προστασίας, όπως σημειώνεται, αντιμετωπίζεται όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως βασική προϋπόθεση ασφάλειας και ανθεκτικότητας της χώρας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
