Καθώς η COP30 μπαίνει στην πιο απαιτητική της εβδομάδα, οι διαπραγματεύσεις στη Βελέμ της Βραζιλίας αποκτούν χαρακτήρα υψηλής πίεσης. Υπουργοί από όλο τον κόσμο καταφθάνουν στην Αμαζονία για να επιχειρήσουν το ξεμπλοκάρισμα των πιο σύνθετων θεμάτων, πολλά από τα οποία είχαν συνειδητά παραμεριστεί νωρίτερα, ώστε να μη ναυαγήσουν οι διαδικασίες πριν καν ξεκινήσουν. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, αναμένεται την Τετάρτη να αναλάβει προσωπικά ρόλο γεφυροποιού, στην προσπάθεια να διαμορφωθεί μέχρι την Παρασκευή ένα αποτέλεσμα που να αποδεικνύει ότι η διεθνής κοινότητα εξακολουθεί να επιδιώκει συντονισμένη κλιματική δράση.
.
Η δυναμική των φετινών συνομιλιών είναι διαφορετική. Η Κίνα, η Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες εμφανίζονται πιο διεκδικητικές, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση παλεύει με μειωμένη πολιτική συνοχή στο εσωτερικό της. Η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών από την COP30, για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες, έχει δημιουργήσει ένα κενό επιρροής που γίνεται αισθητό σε κάθε αίθουσα συζητήσεων. Ο πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, το περιέγραψε με μια μόνο φράση: «Όλα είναι δύσκολα. Είναι πολύ περίπλοκο», δίνοντας τον τόνο για το κλίμα που επικρατεί.
Στο τραπέζι βρίσκεται ο στόχος της Βραζιλίας να υπάρξει ένα τελικό αποτέλεσμα που θα επαναβεβαιώνει τη Συμφωνία των Παρισίων, ενώ ταυτόχρονα θα αναγνωρίζει ότι οι σημερινές δεσμεύσεις δεν αρκούν. Το κεντρικό ζήτημα είναι πώς θα δομηθεί ένα πλάνο για τα επόμενα χρόνια, σε μια στιγμή που το όριο του 1,5°C έχει πρακτικά χαθεί. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η σημερινή πορεία οδηγεί τον πλανήτη προς τουλάχιστον 2,3°C αύξηση της θερμοκρασίας, γεγονός που έχει καταστήσει αναπόφευκτη τη συζήτηση για το πώς θα «κλείσει το χάσμα» μεταξύ των δεσμεύσεων και της πραγματικότητας. Ο Νορβηγός υπουργός Κλίματος, Αντρέας Μπιέλαντ Έρικσεν, το έθεσε ξεκάθαρα: «Πρέπει να μιλήσουμε για το πώς θα μειώσουμε αυτό το κενό».
Παράλληλα, οι αναπτυσσόμενες χώρες ζητούν ένα καθαρό χρονοδιάγραμμα καταβολών από τους πλουσιότερους, ώστε να διασφαλιστεί ότι η υπόσχεση των 300 δισ. δολαρίων ετησίως έως το 2035, που είχε συμφωνηθεί στην COP29, δεν θα μείνει στα χαρτιά. Η δυσπιστία απέναντι στις δεσμεύσεις των προηγμένων οικονομιών παραμένει έντονη, ιδίως μετά την επαναλαμβανόμενη ασυνέπεια των ΗΠΑ, οι οποίες ούτε παρίστανται ούτε συμμετέχουν ενεργά στη φετινή διαδικασία.
Την ίδια στιγμή, η Κίνα ενισχύει τον ρόλο της. Η τεχνολογική της υπεροχή στις ανανεώσιμες πηγές και την ηλεκτροκίνηση, αλλά και η παραδοσιακή της θέση ως εκπρόσωπος των αναπτυσσόμενων χωρών, της επιτρέπουν να καλύψει το κενό που έχει δημιουργήσει η αμερικανική απουσία. Όπως εξηγεί ο ακαδημαϊκός Λι Σινγκ από το Guangdong Institute for International Strategies, η άνοδος αυτή δεν ήταν απαραίτητα σχεδιασμένη, αλλά περισσότερο αποτέλεσμα συγκυρίας: «Με τις ΗΠΑ να αποσύρονται, η Κίνα βρίσκει ανοιχτό χώρο και λέει: ‘Εμείς ενδιαφερόμαστε, εμείς είμαστε παρόντες’». Ωστόσο, η εμπλοκή της Κίνας δεν είναι χωρίς τριβές, καθώς πολλές χώρες διαμαρτύρονται για δασμούς και περιορισμούς στα κινεζικά πράσινα προϊόντα, την ώρα που ο πλανήτης χρειάζεται μια πολύ ταχύτερη ενεργειακή μετάβαση.
Η τελευταία εβδομάδα της COP30 αναμένεται να αποδειχθεί καθοριστική. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα προκύψει ένα ισχυρό, κοινά αποδεκτό κείμενο που θα σηματοδοτεί την παραμονή της διεθνούς κλιματικής αρχιτεκτονικής σε τροχιά συνοχής ή αν οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι χρηματοδοτικές εκκρεμότητες και η έλλειψη εμπιστοσύνης θα αφήσουν τη διάσκεψη χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Όπως είπε ο Βρετανός υπουργός Ενέργειας Εντ Μίλιμπαντ, «είναι δύσκολο, εξαντλητικό, κουραστικό — αλλά απολύτως απαραίτητο».
Πηγή: Reuters
