Η Πρωτομαγιά, το πιο εμφατικό καλωσόρισμα της Άνοιξης, ήδη από το 1886 έχει αποκτήσει μια αγωνιστική παράμετρο. Οι μεγαλειώδεις διαδηλώσεις των εργατών στο Σικάγο, την 1η Μαϊου 1886, αποτελούν πλέον ορόσημο για τους απανταχού εργαζόμενους. Η κατάσταση των εργατών τότε, ήταν απελπιστική, με 12 και 18 ώρες δουλειάς, χωρίς κανένα εργασιακό δικαίωμα. Μια ζωή που κυλούσε για να παράγει πλούτο που δεν θα έφτανε στο σπίτι του εργαζόμενου, μα στο αφεντικό του. 80.000 εργάτες εκείνη τη μέρα κατέκλυσαν το Σικάγο, άφησαν κενά τα πόστα τους και διαμαρτυρήθηκαν μαζικά με κεντρικό αίτημα «Οκτώ ώρες δουλειά, Οκτώ ώρες ελεύθερος χρόνος, Οκτώ ώρες ύπνος».
Μπορεί η διαδήλωση να πνίγηκε στο αίμα, άφησε όμως τη μεγάλη παρακαταθήκη της διεκδίκησης ενός εργασιακού ωραρίου που σέβεται τον άνθρωπο. Τρία χρόνια αργότερα, στις 14 Ιουλίου 1889, η Β΄ Σοσιαλιστική Διεθνής αποφασίζει στο Παρίσι να καθιερώσει την 1η Μαΐου ως παγκόσμια ημέρα των εργατών, τιμώντας τους «μάρτυρες της Χέιμαρκετ», καθότι η συγκέντρωση του 1886 είχε πραγματοποιηθεί στην Πλατεία Χέιμαρκετ. Έκτοτε, κάθε Πρωτομαγιά, σ΄όλο το κόσμο, ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους πιάνοντας όχι μόνο τον «Μάη», μα και το νήμα της εργασιακής αξιοπρέπειας.
Σήμερα άραγε είναι κεκτημένα ή ακόμα ζητούμενα τα αιτήματα του εργατικού Μάη του Σικάγο; Τα τελευταία χρόνια η άνθιση της έννοιας της κοινωνικής υπευθυνότητας, που ήρθε να επισφραγιστεί με τις αξίες και τις πρακτικές του ESG, είναι σίγουρα ένα απότοκο εκείνων των εργατικών αγώνων, ιδίως στον “Social” πυλώνα. Το Social του ESG, έχει ως σκοπό να προασπίσει τα εργασιακά δικαιώματα του ανθρώπινου δυναμικού, να δώσει ορισμένα αξιοπρεπή προνόμια σε ομάδες που τα χρειάζονται, ενώ φυσικά στην κορυφή των προτεραιοτήτων βρίσκεται η υγεία, η ασφάλεια, η διαφορετικότητα και η συμπερίληψη.
Σίγουρα λοιπόν, η ύπαρξη και εφαρμογή του πλαισίου ESG είναι κάτι που μας κάνει να αισιοδοξούμε. Ρίχνοντας όμως μια ματιά στην εργασιακή πραγματικότητα, η αισιοδοξία ξεθωριάζει απότομα και υπενθυμίζει ότι τα ρυθμιστικά πλαίσια για να εφαρμοστούν στην πράξη χρειάζονται συνείδηση και αφύπνιση. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει το οκτάωρο να καταλύεται, όχι σποραδικά, σε κάποια εξαιρετική περίπτωση φόρτου εργασίας, μα στην καθημερινότητα, συμφωνημένα μάλιστα εντός συμβολαίου. Αντιστοίχως πολλές είναι η φορές που η υπερ-εργασία αποτελεί βασικό μοχλό πίεσης για μια μελλοντική προαγωγή. Από την άλλη η αυστηρή τήρηση του οκταώρου λαμβάνεται ενίοτε ως έλλειψη ενδιαφέροντος του εργαζόμενου για τη δουλειά του, τη στιγμή που θα έπρεπε να αποτελεί θέσφατο.
Σε αυτά έρχονται να προστεθούν και τα εργατικά ατυχήματα, που ειδικά για την χώρα μας φέτος έχουν φτάσει σε επίπεδα-ρεκόρ. Μόνο το πρώτο τετράμηνο του 2025, 64 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωής τους, ενώ 101 είναι σοβαρά τραυματισμένοι, λόγω ατυχημάτων εντός του εργασιακού χώρου. Αξίζει να σημειωθεί-για την ιστορία- ότι το 2018 έχασαν τη ζωή τους 46 άνθρωποι, το 2019, 51, το 2020, 41 και το 2021, 31, όπως αναφέρουν εκθέσεις της ΕΛΣΤΑΤ. Οι αριθμοί εκτοξεύονται από το 2022 έως το 2025 σύμφωνα με έρευνα που διεξάγει η Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ), η οποία συγκεντρώνει και στοιχεία δυστυχημάτων που δεν καταγράφονται από την Επιθεώρηση Εργασίας (ΣΕΠΕ).
Σήμερα έχουμε όλα τα τεχνολογικά εργαλεία, αλλά και τα νομοθετήματα για να προστατεύσουμε τον εργαζόμενο. Η ενδυνάμωση του πυλώνα Social που συχνά είναι ουραγός στις κατατάξεις των εταιριών, πρέπει σήμερα να επανέλθει ως βασική προτεραιότητα στους χώρους εργασίας. Και καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες εντάσσουν τις αρχές ESG στον πυρήνα της λειτουργίας τους, η Πρωτομαγιά δεν λειτουργεί απλώς ως επετειακή υπενθύμιση του παρελθόντος. Λειτουργεί ως ηθική πυξίδα: για το πώς πρέπει να σκεφτόμαστε την πρόοδο, όχι μόνο σε όρους απόδοσης, αλλά και σε όρους σεβασμού της ανθρώπινης ύπαρξης.