Έξι εκτενείς μελέτες εκπόνησε το ΙΟΒΕ, σχετικά με τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής σε καίριους τομείς για την ελληνική οικονομία. Οι μελέτες εκπονήθηκαν με την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας ’21, στην οποία συμμετέχουν τα σημαντικότερα κοινωφελή Ιδρύματα του τόπου και η Εθνική Τράπεζα, και με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Οι μελέτες επικεντρώθηκαν σε έξι διακριτούς τομείς, οι οποίοι είναι ικανοί να δώσουν τον «σφυγμό» των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η κλιματική κρίση στην ελληνική οικονομία. Το πρώτο τρίπτυχο αφορά τον πρωτογενή τομέα, τη βιομηχανία και τον τουρισμό, που αποτελούν το πακέτο των μεγάλων οικονομικών δραστηριοτήτων, ενώ το επόμενο σκέλος αφορά τον χρηματοπιστωτικό τομέα, τα νοικοκυριά, και τον τομέα της επιχειρηματικότητας.
.
Ο Daniel κόστισε έως €1,4 δισ. στην τριετία
Ο πρωτογενής τομέας στη χώρα μας, αποτελεί σίγουρα έναν από τους σημαντικότερους και παραδοσιακότερους κλάδους δραστηριοποίησης, έχοντας Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) περίπου 7,4δισ.ευρώ. Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, ο πρωτογενής τομέας βρίσκεται ακόμα χαμηλά σε όρους παραγωγικότητας, ενώ οι τιμές εισροών φαίνεται να μην έχουν επανέλθει στα χαμηλά επίπεδα στο οποία κινούνταν πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία άλλωστε ανακίνησε τις πληθωριστικές τάσεις.
Σχετικά με την ένταση εκπομπών, δηλαδή πόσα κιλά CO2 εκπέμπονται για κάθε ένα ευρώ που γυρίζει στην ελληνική οικονομία, η εικόνα φαίνεται καλύτερη, μιας και η Ελλάδα έχει καταφέρει να βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το γεγονός αυτό κατά τον κύριο Ντεμιάν, ίσως οφείλεται στην μειωμένη κτηνοτροφική δραστηριότητα της Ελλάδας, η οποία «ενοχοποιείται» συνήθως σχετικά με τις εκπομπές. Ένα ακόμα σημαντικό εύρημα αφορά τις ΑΠΕ, οι οποίες εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη διείσδυση στον πρωτογενή τομέα, με μόνη εξαίρεση τη βιομάζα. Μια σημαντική λύση για τους αγρότες θα ήταν η επένδυση στην «Γεωργία του άνθρακα», ένα καινοτόμο σύστημα με το οποίο αν ο επαγγελματίας επενδύσει σε τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα στις δραστηριότητές του, μπορεί να επωφεληθεί οικονομικά πουλώντας την περίσσεια άνθρακα στην γνωστή μας πλέον αγορά εκπομπών.
Ο πρωτογενής τομέας, είναι βεβαίως από τους πλέον ευάλωτους στην κλιματική αλλαγή. Η κακοκαιρία Daniel, ήρθε να το υπενθυμίσει μάλιστα με τον εμφατικότερο τρόπο, αφήνοντας ζημιές ύψους 1,4 δισ. ευρώ στην τριετία και απώλεια 58 χιλ. θέσεων εργασίας. Επιπλέον, έως και το 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ενδέχεται να μην επιστρέψουν στην παραγωγή.
Τουρισμός: «Μικρότερο» καλοκαίρι αλλά και επέκταση της τουριστικής σεζόν
Ο τουρισμός, συχνά αναφέρεται μεταξύ σοβαρού και αστείου ως η ελληνική «βαριά βιομηχανία», και όχι άδικα. Ενδεικτικά, αναφέρει ο ΙΟΒΕ, ότι μόνο το 2023 η συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) του τουρισμού διαμορφώθηκε στα €11,9 δισεκ. αντιστοιχώντας σε περίπου 7% της συνολικής οικονομίας. Είναι όμως εξαιρετικά ευάλωτος στην κλιματική αλλαγή. Στην Ελλάδα, οι θερινοί μήνες συγκεντρώνουν το 60% των διανυκτερεύσεων (έναντι 40% στην ΕΕ), με αποτέλεσμα οι καύσωνες, οι πυρκαγιές και η πίεση στις υποδομές να απειλούν την εμπειρία του επισκέπτη – και τα έσοδα.
Στο πρώτο σενάριο του ΙΟΒΕ, κατά το οποίο δεν γίνεται καμία προσαρμογή του τουριστικού τομέα στην κλιματική αλλαγή, υπολογίζονται απώλειες τουριστικών δαπανών ύψους κατά €1,2 δισεκ. που συνεπάγονται συνολική απώλεια ύψους περίπου €2,2 δισ. στο ελληνικό ΑΕΠ. Αντιθέτως, το δεύτερο σενάριο είναι αυτό της επέκτασης της τουριστικής περιόδου, μέσω αξιοποίησης των εναλλακτικών μορφών τουρισμού (αγροτουρισμός, αθλητικός και συνεδριακός τουρισμός κτλ). Αν υιοθετηθεί αυτή η «έξυπνη» λύση, αναμένεται πως το ΑΕΠ δεν θα επηρεαστεί αρνητικά από την κλιματική αλλαγή, ενώ ίσως σημειώσει και οριακή αύξηση (ύψους περίπου 200 εκατ.ευρώ), με ταυτόχρονη δημιουργία 6.600 νέων θέσεων εργασίας.
Βιομηχανία: Η μεταποίηση στην πίεση της πράσινης μετάβασης
Ένα θετικό εύρημα της μελέτη είναι ότι η βιομηχανία πέτυχε μείωση 57,3% των εκπομπών ΑτΘ από το 2008 έως το 2023, κυρίως χάρη στην απολιγνιτοποίηση και τις ΑΠΕ. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα σημειώνει θεαματική πρόοδο ως προς τη διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, ξεπερνώντας τον μ.ό. της ΕΕ το 2023. Προβληματική παραμένει η εικόνα στη μεταποίηση, με την υψηλή ένταση εκπομπών να μην υποχωρεί, και την διαχείριση αποβλήτων να καθυστερεί σε εκσυγχρονισμό.
Ο βιομηχανικός τομέας αντιπροσωπεύει το 15% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας και το 9,5% της απασχόλησης, αλλά υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Παράλληλα, αντιμετωπίζει αυξημένο ενεργειακό κόστος, εξάρτηση από κρίσιμες πρώτες ύλες και τεχνολογικό έλλειμμα. Η πράσινη βιομηχανία δεν είναι απλώς περιβαλλοντικός στόχος – είναι όρος τεχνολογικής και παραγωγικής αυτάρκειας. Η επένδυση στους τομείς των Περιβαλλοντικών Αγαθών και Υπηρεσιών (EGSS) και στην παραγωγή καθαρής ενέργειας, ιδίως σε περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία, μπορεί να ενισχύσει το ΑΕΠ κατά €2,4 δισεκ. ετησίως και να δημιουργηθούν έως 25,2 χιλ. θέσεις εργασίας.
