Ένας παγετώνας που λιώνει στις Άλπεις έχει μετατοπίσει τα σύνορα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας, θέτοντας σε αμφισβήτηση την τοποθεσία ενός ιταλικού ορειβατικού καταλύματος. Η συνοριακή γραμμή εκτείνεται κατά μήκος ενός διαχωρισμού αποστράγγισης, το σημείο, δηλαδή, στο οποίο το λιωμένο νερό θα κυλήσει από κάθε πλευρά του βουνού προς τη μία ή την άλλη χώρα.
.
Αλλά η υποχώρηση του παγετώνα Theodul σημαίνει ότι η λεκάνη απορροής έχει συρθεί προς το Rifugio del Cervino, ένα καταφύγιο για τους επισκέπτες κοντά στην κορυφή Testa Grigia μήκους 3.480 μέτρων (11.417 πόδια) – και σταδιακά περνά κάτω από το κτίριο.
Σε μια πρόσφατη επίσκεψη στο εστιατόριο του καταφυγίου, ο Φρέντερικ, ένας 59χρονος τουρίστας, ρώτησε: «Λοιπόν, είμαστε στην Ελβετία;». Ήταν μια ερώτηση που άξιζε να γίνει. Η απάντηση αποτέλεσε αντικείμενο διπλωματικών διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν το 2018 και ολοκληρώθηκαν με συμβιβασμό πέρυσι, αλλά οι λεπτομέρειες παραμένουν μυστικές.
Όταν το καταφύγιο χτίστηκε το 1984 ήταν εξ ολοκλήρου σε ιταλικό έδαφος. Αλλά τώρα τα δύο τρίτα του καταφύγιου, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κρεβατιών και του εστιατορίου, είναι τεχνικά περασμένα στη νότια Ελβετία.
Το θέμα έχει έρθει στο προσκήνιο επειδή η περιοχή, που βασίζεται στον τουρισμό, βρίσκεται στην κορυφή ενός από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα του κόσμου, με μια σημαντική νέα ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένου ενός σταθμού τελεφερίκ που κατασκευάζεται λίγα μέτρα μακριά.
Μια συμφωνία υπογράφηκε στη Φλωρεντία τον Νοέμβριο του 2021, αλλά το αποτέλεσμα θα αποκαλυφθεί μόνο αφού σφραγιστεί από την ελβετική κυβέρνηση, κάτι που δεν θα συμβεί πριν από το 2023. «Συμφωνήσαμε να χωρίσουμε τη διαφορά», δήλωσε ο Alain Wicht, επικεφαλής συνοριακός αξιωματούχος στην εθνική υπηρεσία χαρτογράφησης της Ελβετίας Swisstopo.
Η δουλειά του περιλαμβάνει τη φροντίδα των 7.000 ορίων κατά μήκος των 1.200 μιλίων (1.935 χλμ.) των συνόρων της Ελβετίας με την Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και το Λιχτενστάιν. Ο Wicht παρευρέθηκε στις διαπραγματεύσεις, όπου και τα δύο μέρη έκαναν παραχωρήσεις για την εξεύρεση λύσης. «Ακόμη και αν καμία πλευρά δεν βγήκε νικήτρια, τουλάχιστον κανείς δεν έχασε», είπε.
Εκεί που τα σύνορα Ιταλίας-Ελβετίας διασχίζουν τους αλπικούς παγετώνες, τα σύνορα ακολουθούν τη γραμμή λεκάνης απορροής. Αλλά ο παγετώνας Theodul έχασε σχεδόν το ένα τέταρτο της μάζας του μεταξύ 1973 και 2010. Αυτό ουσιαστικά οδήγησε στην υποχώρηση του πάγου, την μετακίνηση των συνόρων και ανάγκασε τους δύο γείτονες να σχεδιάσουν εκ νέου ένα τμήμα μήκους 100 μέτρων των συνόρων τους.
Ο Wicht είπε ότι τέτοιες προσαρμογές ήταν συχνές και γενικά διευθετήθηκαν συγκρίνοντας τις αναγνώσεις επιθεωρητών από τις παραμεθόριες χώρες, χωρίς να εμπλέκονται πολιτικοί. «Μαλώνουμε για μια περιοχή που δεν αξίζει πολλά», είπε. Αλλά πρόσθεσε ότι αυτό «είναι το μόνο μέρος όπου ξαφνικά εμπλέκεται ένα κτίριο», δίνοντας «οικονομική αξία» στη γη. Οι Ιταλοί ομόλογοί του αρνήθηκαν να σχολιάσουν «λόγω της περίπλοκης διεθνούς κατάστασης».
Ο Jean-Philippe Amstein, πρώην επικεφαλής της Swisstopo, είπε ότι τέτοιες διαφορές συνήθως επιλύονταν με την ανταλλαγή αγροτεμαχίων ισοδύναμης επιφάνειας και αξίας. Σε αυτή την περίπτωση, «η Ελβετία δεν ενδιαφέρεται να αποκτήσει ένα κομμάτι παγετώνα», είπε, και «οι Ιταλοί δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν την απώλεια της ελβετικής επιφάνειας».
Ενώ το αποτέλεσμα παραμένει μυστικό, ο φύλακας του καταφυγίου, ο 51χρονος Λούτσιο Τρούκο, έχει ενημερωθεί ότι θα παραμείνει σε ιταλικό έδαφος. «Το καταφύγιο παραμένει ιταλικό γιατί ήμασταν πάντα Ιταλοί», είπε. Το μενού είναι ιταλικό, το κρασί είναι ιταλικό και οι φόροι είναι ιταλικοί.
Τα χρόνια των διαπραγματεύσεων καθυστέρησαν την ανακαίνιση του καταφυγίου και τα χωριά εκατέρωθεν των συνόρων δεν μπόρεσαν να εκδώσουν οικοδομική άδεια. Επομένως, τα έργα δεν θα ολοκληρωθούν εγκαίρως για την προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας ενός νέου τελεφερίκ στην ιταλική πλευρά του βουνού Klein Matterhorn στα τέλη του 2023. Οι πίστες είναι προσβάσιμες μόνο από το ελβετικό χιονοδρομικό κέντρο του Zermatt. Ενώ ορισμένα θέρετρα μεσαίου υψομέτρου προετοιμάζονται για το τέλος του αλπικού σκι λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης, το σκι είναι δυνατό όλο το καλοκαίρι στις πλαγιές Zermatt-Cervinia, ακόμα κι αν τέτοιες δραστηριότητες συμβάλλουν στην υποχώρηση του παγετώνα.
