Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) προειδοποίησε ότι οι τρέχουσες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού είναι εντελώς ανεπαρκείς για να αποτραπεί μια καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,5 έως 2,9 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα μέχρι το τέλος του αιώνα.
.
Χωρίς άμεση δράση, ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2,9 °C ή και 3 °C έως το 2100, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτό το ανησυχητικό σενάριο θα μπορούσε να μετριαστεί οριακά στους 2,5 °C, αν όλες οι εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (Nationally Determined Contributions)) υλοποιούνταν πλήρως, αλλά μόνο αν τηρηθούν οι υποσχέσεις για διεθνή υποστήριξη, όπως η οικονομική βοήθεια. Αυτό είναι το συμπέρασμα της έκθεσης με τίτλο "Emissions Gap Report 2023: Broken Record", η οποία μοιράζεται την ανησυχητική τάση αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG), με τις παγκόσμιες εκπομπές να αυξάνονται κατά 1,2% από το 2021 έως το 2022, φθάνοντας σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα.
Ειδικότερα, οι εκπομπές μόνο μεταξύ των χωρών της G20 αυξήθηκαν κατά 1,2% το 2022, αντανακλώντας μια έντονη παγκόσμια ανισότητα στη δράση για το κλίμα. «Η ανθρωπότητα θέτει όλα τα λάθος ρεκόρ όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτινάχθηκαν σε νέα ύψη το 2022. Τον Σεπτέμβριο του 2023, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν 1,8 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η φετινή χρονιά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης», σημείωσε η Inger Andersen, εκτελεστική διευθύντρια του UNEP.
Νωρίτερα φέτος, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) προειδοποίησε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,8 °C ή περισσότερο θα μπορούσε να καταστήσει το μέλλον «μη βιώσιμο» για 3,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό το σενάριο θα οφείλεται σε συνδυασμό πλημμυρών, ακραίας ζέστης και επισιτιστικής ανασφάλειας.
Ακόμη και σε περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2 °C, η IPCC προβλέπει ότι το 99% των κοραλλιογενών υφάλων θα χαθεί και η πλειονότητα των ειδών εντόμων θα αντιμετωπίσει απώλεια και υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους, θέτοντας σε κίνδυνο την επικονίαση των φυτών. Όσον αφορά τον αντίκτυπο στον άνθρωπο, η IPCC εκτιμά ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα θέσει σε κίνδυνο επιπλέον 10 εκατομμύρια ανθρώπους στους 2 °C σε σύγκριση με τους 1,5 °C. Επιπλέον, η θαλάσσια αλιεία θα έχανε διπλάσιο απόθεμα.
Για να αποτραπεί αυτό και να επανέλθουμε στο σωστό δρόμο, η έκθεση του UNEP προτρέπει σε μείωση των εκπομπών κατά 28% το 2030 για την επίτευξη του στόχου των 2 °C, με 66% πιθανότητα επιτυχίας. Για τον στόχο του 1,5 °C, απαιτείται ακόμη πιο απότομη μείωση κατά 42%.
Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη για όλα τα έθνη να ξεκινήσουν μετασχηματισμούς ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε ολόκληρη την οικονομία, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενεργειακή μετάβαση. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την εξόρυξη και την καύση ορυκτών καυσίμων από υφιστάμενα και σχεδιαζόμενα ορυχεία και πεδία θα υπερβούν κατά 3,5 φορές τον διαθέσιμο προϋπολογισμό για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 °C και θα εξαντλήσουν σχεδόν τον προϋπολογισμό για τους 2 °C.
«Έχουμε ακόμη την ευκαιρία να διατηρήσουμε το όριο του 1,5 °C σε απόσταση αναπνοής. Αλλά αυτό απαιτεί την εξάλειψη της βαθύτερης αιτίας της κλιματικής κρίσης: τα ορυκτά καύσιμα. Και απαιτεί μια δίκαιη και ισότιμη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε ο António Guterres, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών.
Τα ορυκτά καύσιμα είναι έτοιμα να βρεθούν στο επίκεντρο της επικείμενης διάσκεψης για το κλίμα στο Ντουμπάι αργότερα αυτό το μήνα. Ωστόσο, αυτό το επίμαχο θέμα, το οποίο ο πρόεδρος της COP28 Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ χαρακτήρισε εύστοχα «ακανθώδες», είναι πιθανό να είναι γεμάτο προκλήσεις, καθώς πολλές χώρες επιστρέφουν στα ορυκτά καύσιμα για να ενισχύσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο πρώτος παγκόσμιος απολογισμός (GST), ολοκληρώνεται στην COP28 και θα καθοδηγήσει τον επόμενο γύρο των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών (Nationally Determined Contributions) που θα υποβληθούν το 2025. Τα εν λόγω NDCs θα πρέπει να θέσουν φιλόδοξους στόχους για το 2035, ώστε οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου να ευθυγραμμιστούν με την πορεία των 2 °C και 1,5 °C. Τυχόν πλεονάζουσες εκπομπές θα πρέπει να αντισταθμίζονται.
