Η ανθρωπότητα μόλις πέρασε ένα ακόμη κρίσιμο κατώφλι. Σύμφωνα με τον ετήσιο απολογισμό του Ινστιτούτου Ερευνών για το Κλίμα του Πότσνταμ (PIK), το επίπεδο οξίνισης των ωκεανών έχει πλέον ξεπεράσει το όριο που θεωρείται συμβατό με σταθερά και βιώσιμα οικοσυστήματα. Έτσι, τα «όρια του πλανήτη» που έχουν καταπατηθεί φθάνουν τα επτά στα εννέα.
.
Η έννοια των «πλανητικών ορίων» καθιερώθηκε το 2009 από περίπου τριάντα επιστήμονες, οι οποίοι τότε προειδοποιούσαν ότι τρία από αυτά είχαν ήδη ξεπεραστεί. Έκτοτε, οι εκθέσεις του PIK δείχνουν σταθερή επιδείνωση. Το 2025, η οξίνιση των ωκεανών προστέθηκε στη λίστα.
Η βασική αιτία είναι η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από την καύση πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου. Υπολογίζεται ότι οι θάλασσες έχουν συγκρατήσει περίπου το 30% του πλεονάζοντος CO₂ που εκλύθηκε στην ατμόσφαιρα τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτή η «υπηρεσία» των ωκεανών στο κλίμα, όμως, έχει τίμημα: το pH στην επιφάνεια έχει μειωθεί κατά 0,1 μονάδα από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, γεγονός που ισοδυναμεί με αύξηση της οξύτητας κατά 30–40%.
Η κατάσταση αξιολογείται με βάση τη συγκέντρωση αραγωνίτη, ενός μετάλλου απαραίτητου για την οικοδόμηση κοραλλιών και οστράκων. Το όριο είχε τεθεί στο 80% των προβιομηχανικών επιπέδων, αλλά πλέον οι ωκεανοί έχουν πέσει χαμηλότερα. Αυτό απειλεί τους οργανισμούς που σχηματίζουν κελύφη ή σκελετούς από ανθρακικό ασβέστιο: κοράλλια, μαλάκια και ζωτικό πλαγκτόν. Η σταδιακή εξαφάνισή τους θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την τροφική αλυσίδα.
Εκτός από την οξίνιση, έξι ακόμη πλανητικά όρια έχουν ξεπεραστεί:
-
Κλιματική αλλαγή (συγκέντρωση CO₂ στην ατμόσφαιρα).
-
Ακεραιότητα της βιόσφαιρας (εξαφάνιση ειδών, υπερεκμετάλλευση πόρων).
-
Χρήση γης (αποψίλωση).
-
Κύκλος γλυκού νερού (ξηρασίες, πλημμύρες).
-
Βιογεωχημικοί κύκλοι (υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων).
-
Εισαγωγή νέων οντοτήτων (πλαστικά και βιομηχανικά χημικά).
Τα δύο που παραμένουν εντός ασφαλών ορίων είναι τα αερολύματα της ατμόσφαιρας και το στρώμα του όζοντος στη στρατόσφαιρα.
Η παρουσίαση του απολογισμού έγινε σε τηλεδιάσκεψη από τη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Ο διευθυντής του PIK, Γιόχαν Ρόκστρεμ, απάντησε σε ερωτήσεις για τη στάση των ΗΠΑ λέγοντας ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ «δεν έχει κανέναν αξιόπιστο επιστήμονα στο πλευρό του».
Στο ίδιο μήνυμα συνέπλευσαν και διεθνείς προσωπικότητες. Ο πρώην πρόεδρος της Κολομβίας, Χουάν Μανουέλ Σάντος, τόνισε την ανάγκη «οι κυβερνήσεις να ακούσουν την επιστήμη», ενώ η πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας, Μέρι Ρόμπινσον, κάλεσε να μπαίνει πάντα το ερώτημα: «Αυτό μας κρατάει εντός των ορίων του πλανήτη;» σε κάθε προϋπολογισμό, σχέδιο ασφάλειας ή εμπορική συμφωνία.
Οι ωκεανοί καλύπτουν το 70% της Γης και συγκεντρώνουν το 97% του νερού της. Η υγεία τους, λοιπόν, δεν αφορά μόνο τα θαλάσσια οικοσυστήματα αλλά και την ίδια τη βιωσιμότητα του πλανήτη.
