Την Δευτέρα 21 Ιουλίου, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε με επίσημο διάγγελμα την δημιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων στις Νότιες Κυκλάδες και το Ιόνιο. Πιο απλά πρόκειται για δύο ζώνες περιβαλλοντικής προστασίας, με έμφαση στην την παράνομη αλιεία και την υπεραλίευση, σε ύδατα τα οποία η Ελλάδα θεωρεί πως έχουν ήδη υποβαθμιστεί. Η κίνηση αυτή έρχεται σε συνέχεια της παρουσίασης του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) στα μέσα Απριλίου του 2025, ο οποίος «χώριζε» τον ελληνικό θαλάσσιο χώρο σε τέσσερις ζώνες με οικονομικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά κριτήρια, οριοθετώντας παράλληλα τις χρήσεις των επιμέρους ζωνών. Τότε, μάλιστα, είχε ανακοινωθεί από το ΥΠΕΝ ότι «Ο ΘΧΣ συνιστά ένα ολιστικό χωροταξικό πλαίσιο και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια τις ανθρώπινες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με σεβασμό στην αδήριτη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος».
Στις 9 Ιουνίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την δημιουργία των συγκεκριμένων πάρκων από το βήμα της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια, ενώ εχθές ήρθαν στην δημοσιότητα και οι συγκεκριμένοι χάρτες που απεικονίζουν τις ζώνες ισχυός.
Απαγόρευση αλιείας με μηχανότρατα στα 27.500 km2 προστατευμένων υδάτων
Στην χάραξη των συγκεκριμένων πάρκων, η περιβαλλοντική προστασία παρουσιάζεται να είναι ο νούμερο ένα παράγοντας. Ως «θαλάσσια πάρκα» ορίζονται δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Το στοιχείο εκείνο που ξεχώρισε ο Πρωθυπουργός στο διάγγελμά του, σχετικά με τα πάρκα, είναι ότι στις συγκεκριμένες ζώνες «θα απαγορευτεί η εξαιρετικά καταστροφική πρακτική της μηχανότρατας». Η οριοθέτηση των πάρκων έγινε μετά από αντίστοιχες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), οι οποίες έχουν τεθεί από τη Δευτέρα σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία με κριτήριο την οικολογική και περιβαλλοντική τους αξία.
Αξίζει, επίσης ,να αναφέρουμε ότι τα δύο πάρκα ενοποιούν διάσπαρτες προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν ήδη ή είναι υπό ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Συγκεκριμένα, το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 - Νότιες Κυκλάδες περιλαμβάνει 18 υφιστάμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου 24 περιοχές. Όπως υπογράμμισε ο Πρωθυπουργός, αλλά και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η τελική έκτασή τους υπερβαίνει τις αρχικές εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Διάσκεψη του ΟΗΕ. Ενώ αρχικά είχε ανακοινωθεί συνολική έκταση και για τα δύο πάρκα 22.000 km2, το νούμερο αυτό αυξήθηκε στα 27.500 km2 ( περί τα 18.000 km2 στο Ιόνιο και 9.500 km2 στο Νότιο Αιγαίο), κατόπιν των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών.
Η πρώτη φάση του σχεδίου προστασίας των θαλασσών
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, τόνισε στην δική του ανακοίνωση πως η συγκεκριμένη χωροθέτηση είναι η πρώτη φάση ενός συνολικού σχεδίου για την προστασία και την αναβάθμιση των ελληνικών θαλασσών. «Έτσι προστατεύουμε πιο αποτελεσματικά τα οικοσυστήματα στα δύο πελάγη μας, τον μοναδικό αυτόν φυσικό πλούτο της Πατρίδας μας, που ανήκει σε όλους μας. Είναι η πρώτη φάση: η κυβέρνησή μας θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια Πάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή, καθώς η θάλασσα και τα είδη που φιλοξενεί είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητα», ανέφερε ο Υπουργός.
Η αντίδραση της Τουρκίας
Η ανακοίνωση για την δημιουργία των δύο πάρκων, έχει φέρει-όπως ήταν αναμενόμενο- αναταραχές και στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής με την γείτονα χώρα, σε μια ήδη τεταμένη περίοδο. Συγκεκριμένα, η Τουρκία κατηγορεί την ελληνική κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί την περιβαλλοντική προστασία ως φενάκη για την επίτευξη άλλων διπλωματικών σκοπών. «Οι προσπάθειες αξιοποίησης παγκόσμιων αξιών όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου και ζητημάτων που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, βραχονησίδων και υφάλων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες δεν θα αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα σήμερα», ανέφερε η ανακοίνωση του Τουρκικού ΥΠΕΞ.
Στην ίδια ανακοίνωση, επισημαίνεται ότι «η Τουρκία θα ανακοινώσει επίσης τα έργα της που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές τις επόμενες ημέρες».
Από την πλευρά του, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, απαντώντας στην ανακοίνωση της Τουρκίας, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα δεν θα μπει σε μια ανεδαφική συζήτηση γκριζαρίσματος, τονίζοντας παράλληλα ότι ο σκοπός της χωροθέτησης των πάρκων είναι η περιβαλλοντική προστασία και αναβάθμιση. «Αυτή η ανακοίνωση, που έβγαλε η Τουρκία, είναι απάντηση σε όσους μιλούν για ενδοτική πολιτική. Μπορεί να θεωρεί ό,τι θέλει η Τουρκία περί γκριζαρίσματος, δεν θεωρούμε ότι υπάρχουν γκρίζες ζώνες. Είναι απόφαση που βασίζεται σε περιβαλλοντικά κριτήρια. Δεν θα μπούμε σε συζήτηση ανύπαρκτου γκριζαρίσματος. Οι εκτάσεις αυτές ήταν οι πιο σημαντικές για εμάς και θα συνεχίσουμε την πολιτική μας», ανέφερε ο κ.Μαρινάκης.
