Η COP30 στο Μπέλεμ της Βραζιλίας έκλεισε με μια συμφωνία που περισσότερο αναδεικνύει τις παγκόσμιες αντιφάσεις παρά τις λύνει. Μετά από δύο εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων και μια τελική νύχτα γεμάτη εντάσεις, η βραζιλιάνικη προεδρία κατάφερε να περάσει μια συνολική συμφωνία που υπόσχεται περισσότερη χρηματοδότηση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά αφήνει εκτός κάθε αναφορά στα ορυκτά καύσιμα, τη βασική αιτία της κλιματικής κρίσης. Το αποτέλεσμα θεωρείται «συμβιβασμός», με αρκετές αντιπροσωπείες να εκφράζουν ευθέως την απογοήτευσή τους.
.
Παρά την απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, που δεν έστειλαν επίσημη αντιπροσωπεία λόγω ενστάσεων για την εσωτερική πολιτική κατάσταση στη Νότια Αφρική, η Βραζιλία παρουσίασε τη συμφωνία ως απόδειξη ότι η διεθνής κοινότητα μπορεί ακόμη να συνεννοηθεί σε μια εποχή διαίρεσης. Ο επικεφαλής της Γραμματείας του ΟΗΕ για το Κλίμα, Σάιμον Στιλ, αναγνώρισε ότι το αποτέλεσμα υπολείπεται των προσδοκιών, αλλά υπογράμμισε πως «η μάχη συνεχίζεται» και ότι το σημαντικό είναι πως οι χώρες παραμένουν στο τραπέζι.
Η συμφωνία προβλέπει τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για την προσαρμογή των φτωχότερων χωρών μέχρι το 2035, έναν στόχο που εδώ και χρόνια ζητούν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες που ήδη υφίστανται τις πιο σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, απουσιάζουν συγκεκριμένα εργαλεία, δεσμευτικοί μηχανισμοί και σαφείς δείκτες, κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις από χώρες όπως η Σιέρα Λεόνε, η οποία χαρακτήρισε τους συμφωνημένους δείκτες «αόριστους, μη μετρήσιμους και σε αρκετές περιπτώσεις άχρηστους».
Η μεγάλη σύγκρουση όμως ξέσπασε γύρω από το θέμα των ορυκτών καυσίμων. Η Κολομβία, ο Παναμάς και η Ουρουγουάη κατήγγειλαν ότι δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για το κλίμα όταν απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην ανάγκη μετάβασης. Η Κολομβία μάλιστα μίλησε για «επικίνδυνη παράλειψη που αγνοεί την επιστήμη» και χαρακτήρισε την επιβεβλημένη συναίνεση «αποτυχημένη συμφωνία». Οι χώρες αυτές συμμάχησαν με την Ευρωπαϊκή Ένωση ζητώντας έστω μια στοιχειώδη αναφορά στη σταδιακή απεξάρτηση, όμως συνάντησαν ισχυρή αντίσταση από χώρες–παραγωγούς πετρελαίου, με τη Σαουδική Αραβία να μπλοκάρει οποιοδήποτε σχετικό κείμενο.
Το κλίμα έγινε ακόμη πιο φορτισμένο όταν ο Ρώσος εκπρόσωπος επιτέθηκε λεκτικά στις λατινοαμερικανικές χώρες κατηγορώντας τες ότι «φέρνονται σαν παιδιά που θέλουν όλα τα γλυκά», σχόλιο που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην αίθουσα. Η συνεδρίαση διακόπηκε για διαβουλεύσεις, προτού η προεδρία επανέλθει και επιβάλλει ότι οι αποφάσεις θα σταθούν ως έχουν, παρά τις αντιρρήσεις.
Για να ξεπεράσει το αδιέξοδο, η βραζιλιάνικη προεδρία επέλεξε να μεταφέρει το θέμα των ορυκτών καυσίμων σε ξεχωριστό κείμενο–παράρτημα, εκτός της κύριας συμφωνίας. Η απόφαση αυτή επέτρεψε να «κλείσει» η COP30, αλλά άφησε ανοιχτή τη συζήτηση που θα επιστρέψει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση στο μέλλον.
Παρά τις αδυναμίες του κειμένου, η συμφωνία περιλαμβάνει ένα νέο εθελοντικό πλαίσιο για επιτάχυνση της κλιματικής δράσης και μια διαδικασία αξιολόγησης εμπορικών φραγμών που επηρεάζουν τη διάδοση καθαρών τεχνολογιών. Ωστόσο, η γενική αίσθηση είναι πως η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο σημείο: οι δεσμεύσεις δεν συμβαδίζουν με την κλίμακα της κρίσης και το χάσμα ανάμεσα σε φιλοδοξία και πραγματικότητα διευρύνεται.
Το μόνο βέβαιο είναι πως η COP30 δεν έλυσε τα μεγάλα ζητήματα. Έδειξε όμως πόσο δύσκολη έχει γίνει πλέον η συμφωνία σε έναν πλανήτη όπου τα συμφέροντα συγκρούονται ανοιχτά και η ανάγκη για ξεκάθαρη δράση πιέζει περισσότερο από ποτέ.
Πηγή: Reuters
