Στην καρδιά του τροπικού Αμαζονίου, όπου η COP30 επιχειρεί να επιταχύνει τη διεθνή δράση για το κλίμα, η Βραζιλία επιχειρεί μια κίνηση υψηλού ρίσκου: να αποσπάσει συμφωνία για τα πιο ακανθώδη ζητήματα δύο ημέρες πριν από την επίσημη λήξη της συνόδου. Η προσπάθεια, φιλόδοξη και πολιτικά φορτισμένη, επιχειρεί να ανατρέψει το παγιωμένο μοτίβο των διεθνών κλιματικών διαπραγματεύσεων, που συνήθως καταλήγουν σε εξαντλητικές παρατάσεις και ασαφείς συμβιβασμούς.
.
Το σχέδιο της βραζιλιάνικης προεδρίας προβλέπει δύο στάδια: ένα πρώτο πακέτο συμφωνιών, το οποίο η Μπραζίλια θέλει να εγκριθεί την Τετάρτη, στο οποίο περιλαμβάνονται η μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και η παράδοση των δεσμευμένων χρηματοδοτήσεων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Το δεύτερο στάδιο, έως την Παρασκευή, θα ασχοληθεί με τα πιο τεχνικά και λιγότερο ώριμα θέματα.
Ωστόσο, πίσω από την αποφασιστικότητα της Βραζιλίας κρύβεται μια πραγματικότητα που δεν αλλάζει εύκολα: βαθιές διαφωνίες, κυρίως σε χρηματοδότηση και εκπομπές. Τα ρήγματα αυτά φάνηκαν ξανά την Τρίτη, καθώς οι αντιπροσωπείες εργάζονταν μέχρι αργά, προσπαθώντας να γεφυρώσουν τις αποστάσεις σε θέματα όπως η απόσταση μεταξύ των σημερινών εθνικών δεσμεύσεων και των περικοπών που χρειάζονται ώστε να διατηρηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στο όριο του 1,5°C.
Ο πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, αναγνώρισε ότι η πορεία προς συμφωνία δεν είναι δεδομένη, παρά τη βούληση για γρήγορη ολοκλήρωση. Παρ’ όλα αυτά διατήρησε τον στόχο: να υπάρξει εγκεκριμένο πρώτο πακέτο την Τετάρτη — έστω και «πολύ αργά τη νύχτα», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Το πολιτικό βάρος της στιγμής ενισχύεται από την παρουσία του προέδρου της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος αναμένεται να δώσει νέα ώθηση στις διαπραγματεύσεις, αλλά και από τη συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Η Μπραζίλια θέλει η COP30 να αφήσει κληρονομιά μια «νέα εποχή» κλιματικής διακυβέρνησης.
Την Τρίτη, η προεδρία παρουσίασε το πρώτο προσχέδιο συμφωνίας με τίτλο «Global Mutirão: uniting humanity in a global mobilization against climate change», υιοθετώντας τον βραζιλιάνικο όρο «mutirão» που παραπέμπει σε συλλογική κινητοποίηση. Μέσα σε λίγες ώρες ξεκίνησε νέος γύρος διαβουλεύσεων ώστε να καταρτιστεί το επόμενο, πιο ώριμο κείμενο, το οποίο αναμένεται να δοθεί στις αντιπροσωπείες μέσα στην Τετάρτη.
Το μεγαλύτερο αγκάθι παραμένει το μέλλον των ορυκτών καυσίμων. Μια ομάδα χωρών, με πρωταγωνιστές τα νησιωτικά κράτη, επιμένει ότι το τελικό κείμενο πρέπει να μετατρέψει τη συμφωνία της COP28 — για «μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα» — σε συγκεκριμένο οδικό χάρτη. Όμως άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων ισχυροί παραγωγοί ενέργειας, θεωρούν ότι η υποχρεωτική κατάθεση εθνικών σχεδίων για μείωση ορυκτών καυσίμων αποτελεί «κόκκινη γραμμή». Ο Κορέα ντο Λάγκο το παραδέχθηκε καθαρά: μία από τις επιλογές του αρχικού κειμένου απορρίφθηκε ήδη ως «υπερβολικά δεσμευτική».
Στο ίδιο σκηνικό, παραμένει άλυτο και το μόνιμο ζήτημα της χρηματοδότησης. Οι αναπτυσσόμενες χώρες υπενθυμίζουν ότι οι πλούσιες οικονομίες δεν έχουν παραδώσει πλήρως τις δεσμεύσεις τους για στήριξη στην ενεργειακή μετάβαση και στην προσαρμογή στις κλιματικές επιπτώσεις. Η Βραζιλία επιχειρεί να μεταφέρει το θέμα από τον χώρο των υποσχέσεων στην πραγματική εφαρμογή, όμως το πώς θα γίνει αυτό παραμένει ασαφές.
Παρά την ασφυκτική πίεση, η προεδρία της COP30 εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να σπάσει το μοτίβο των τελευταίων ετών. Το αν ο «mutirão» θα γίνει πράξη ή αν η σύνοδος θα καταλήξει σε άλλη μία παρατεταμένη νύχτα διαπραγματεύσεων, θα φανεί στις επόμενες 48 ώρες — ώρες που ίσως καθορίσουν το εύρος της παγκόσμιας κλιματικής φιλοδοξίας για τα χρόνια που έρχονται.
Πηγή: Reuters
