Παρά τις αντιδράσεις που είδαµε πρόσφατα για τους «πράσινους» κανονισµούς, οδηγία για την Υποβολή Αναφορών για την Εταιρική Βιωσιµότητα (CSRD) που απαιτεί από τις εταιρείες να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά µε τον αντίκτυπο των εταιρικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και την κοινωνία απαιτώντας τον έλεγχο των αναφερόµενων πληροφοριών, και αναγκάζοντας τις εταιρείες να υποβάλλουν εκθέσεις σύµφωνα µε τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς για την Βιωσιµότητα (ESRS), οι εταιρείες σηµειώνουν πρόοδο στη µείωση των εκποµπών άνθρακα.
Ένας θερµότερος πλανήτης λοιπόν, σηµαίνει καιρός µε καταιγίδες, πληµµύρες, ξηρασίες και πυρκαγιές. Σύµφωνα µε την Πράσινη Συµφωνία της ΕΕ, η οποία στοχεύει να καταστήσει την Ευρώπη «την πρώτη κλιµατικά ουδέτερη ήπειρο», οι εταιρείες πρέπει να αντιµετωπίσουν την υψηλότερη τιµολόγηση άνθρακα, µε αυστηρότερους στόχους βιωσιµότητας και ευρύτερες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων. Στην πρόσφατη δηµοσίευση του Europe’s Climate Leaders δείχνει ότι αυξανόµενος αριθµός ευρωπαϊκών εταιρειών σηµειώνει ήδη πρόοδο στη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου (GHG) scope 1 & 2 σε µια πενταετή περίοδο (2017-2022).
Για την Ελλάδα ξεχώρισαν οι:
- Τράπεζα Πειραιώς
- Όµιλος ΟΤΕ
- Eurobank.
Η χρηµατοδότηση σήµερα του ESG δεν καταρρέει λόγω της πολιτικής ή της αόριστης και άτακτης ρητορικής του Προέδρου Trump, αλλά αποτυγχάνει επειδή η αφήγηση του ESG χάθηκε στα µάτια των µετόχων και από αυτό που πραγµατικά έχει σηµασία για την κοινωνία. Η δηµιουργία πραγµατικής αξίας και όχι µόνο την ψευδαίσθηση της. Οι επενδυτές δεν είναι κυνικοί, είναι λογικοί. Οι αόριστες υποσχέσεις, το υψηλό κόστος και καµία σαφής απόδοση ως µοντέλο, δεν λειτουργούν. Συνεπώς, η αποτυχία δεν είναι µόνο οικονοµική, είναι κοινωνική και θεσµική. Μια αρχική και στρατηγική ιδέα, που άρχισε ως CSR και κατέληξε ως ESG, είχε σκοπό να κάνει τις επιχειρήσεις πιο δίκαιες και βιώσιµες, περιορίστηκε όµως σε ένα «παιχνίδι» µε κουτάκια ελέγχου (tick-the-box).
Το κυνήγι των αξιολογήσεων έχει αντικαταστήσει τον πραγµατικό αντίκτυπο του αρχικού εγχειρήµατος µε αξιολογήσεις, επαληθεύσεις, επικύρωση στοιχείων και ίσως µε περιορισµένα πεδία επικύρωσης από πολλές εταιρίες, από κάποιες εταιρείες συµβούλων µε υψηλή αναγνωρισιµότητα. Μερικές φορές επίσης λόγω του υπερβολικού εφησυχασµού των εταιριών και του µεγέθους τους στην αγορά, οι εταιρίες δεν ζητούν καν την αναγνώριση κάποιου τρίτου φορέα (third-party assurance). Είναι καθαρός εφησυχασµός τους ώς προς την ολιγοπωλειακή τους θέση ή την θεσπώζουσα θέση στην Ελληνική αγορά.
Η βιωσιµότητα γίνεται πλέον ενα βάρος συµµόρφωσης για τις εταιρίες ή ένα θέµα αυστηρής ρύθµισης και όχι µια κοινή στρατηγική. Ένα µοντέλο που αποκλείει τους περισσότερους και εµπνέει τους λίγους. Το ESG κινδυνεύει πλεόν να γίνει απλώς µια ακόµη λέξη-κλειδί ή µια τάση που πρέπει να ακολουθηθεί, όχι ένας µετασχηµατισµός που πρέπει να ηγηθεί. Αυτό που χρειαζόµαστε αντ' αυτού είναι µια αλλαγή στην κουλτούρα, στη νοοτροπία, µια επανεξέταση του πώς χτίζουµε και αναπτύσσουµε νέους τρόπους επιχειρηµατικής κουλτούρας και πολιτικής. Βέβαια, έχουµε και το «αόρατο-χέρι» του Adam Smith που ερεύνησε τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών, και εξακολουθεί να θεωρείται ως το βασικό κείµενο για τη µελέτη της σχέσης µεταξύ κοινωνίας, πολιτικής, εµπορίου και ευηµερίας.
Η βιωσιµότητα και η ευδαιµονία είναι µια δοκιµασία οικονοµικής και εταιρικής επιτυχίας, όχι απλώς το αποτέλεσµα που συνήθως αναφέρουν οι οικονοµικοί δείκτες. Το πρότυπό µας δεν θα πρέπει να είναι µόνο αυτό που παράγουν και πωλούν οι εταιρείες, αλλά και αυτό που αφήνουν ως αποτύπωµά τους για να κάνουν τη ζωή µας ανεκτή και ευχάριστη να λειτουργεί το τριπλό τελικό αποτέλεσµα (triple-bottom-line), όπως αναφέρεται σήµερα στην αγορά µας, οι άνθρωποι, ο πλανήτης και τα κέρδη, αλλά και µε µια ανατροπή, µια ανατροπή Aριστοτελικής Eυδαιµονίας.
Η ιδέα ότι οι αγορές τείνουν να λειτουργούν καλύτερα όταν η κυβέρνηση τις αφήνει ήσυχες (Laissez-Faire) ίσως, θα έπρεπε να εφαρµοστεί στη βαριά κανονιστική συµµόρφωση της ΕΕ σε θέµατα ESG, χωρίς βέβαια να υπάρχει και καµία ουσιαστική εποπτεία από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σήµερα, µας φέρνει µια ώρα νωρίτερα στην ανάγκη να ξεπεράσουµε το ESG ως µια άσκηση branding ή rebranding. Ήρθε η ώρα λοιπόν να δηµιουργήσουµε εταιρείες και θεσµούς που λύνουν προβλήµατα και όχι απλώς να µιλάνε γι' αυτά.
Μια γνήσια και ειλικρινής δέσµευση στη βιωσιµότητα και ιδιαίτερα στην κοινωνική βιωσιµότητα, θα µπορούσε να προσφέρει όχι µόνο ένα νέο, πιο ανθεκτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για τις επιχειρήσεις, αλλά και µια ευκαιρία για ισότητα και ένταξη στην κοινωνία για πολλούς. Για πολύ καιρό, οι εταιρείες έδιναν προτεραιότητα στις αξιολογήσεις έναντι της ανθεκτικότητας των στοιχείων και η βιωσιµότητα έγινε θέµα εταιρικής «εµφάνισης» παρά οικοδόµησης πραγµατικής και µακροπρόθεσµης αξίας.
Σήµερα, οι επενδυτές µεταφέρουν το κεφάλαιό τους εκεί που πραγµατικά έχει σηµασία, σε στοχευµένους, προσανατολισµένους στα αποτελέσµατα τοµείς όπως, καθαρή ενέργεια, νερό, υγεία, τρόφιµα όπως ακόµα και στην ουσιαστική µείωση της µόλυνσης (CO2). Όχι επειδή φαίνεται καλό, αλλά επειδή έχει οικονοµικό νόηµα. Όταν η µετάβαση γίνεται σωστά και η βιωσιµότητα δεν αφορά µόνο τις «αναφορές», µιλάµε πλέον για έναν ουσιαστικά νεό µοχλό ανθεκτικότητας, καινοτοµίας και µελλοντικής ανάπτυξης.
