Η κλιματική αλλαγή ωθεί τις χώρες σε αχαρτογράφητα εδάφη, καθώς πλημμύρες, καύσωνες, ξηρασίες και καταιγίδες γίνονται όλο και πιο έντονες και λιγότερο προβλέψιμες.
Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση, γνωστές ως Nature based Solutions – NbS, προσφέρουν έναν νέο δρόμο: προστατεύουν τους ανθρώπους και ταυτόχρονα αποκαθιστούν τα οικοσυστήματα. Ο ΟΗΕ ορίζει τα NbS ως δράσεις για την προστασία, την αποκατάσταση και τη διαχείριση των οικοσυστημάτων με τρόπους που καλύπτουν ανθρώπινες ανάγκες, ενώ υποστηρίζουν παράλληλα τη βιοποικιλότητα.
Αντί, λοιπόν, να κατασκευάζουμε ψηλότερους τοίχους από μπετόν ή ακριβότερα φράγματα για τις πόλεις μας, τα NbS χρησιμοποιούν τη φύση ως υποδομή: μαγκρόβια δάση που απορροφούν τα κύματα της καταιγίδας, υγρότοπους που συγκρατούν τα νερά των πλημμυρών ή δέντρα που ψύχουν τις υπερθερμασμένες πόλεις. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν μαγκρόβια, καθώς είναι τροπικά φυτά. Ωστόσο, αντίστοιχα οικοσυστήματα με προστατευτική λειτουργία είναι τα αλμυρά έλη και οι υγρότοποι, όπως στο Μεσολόγγι, τη Βιστωνίδα, τον Αμβρακικό, το Δέλτα του Έβρου, τις εκβολές του Νέστου, αλλά και στη Λευκάδα, τη Μεσσηνία και νότια της Κέρκυρας.
Οι «γκρίζες» υποδομές, όπως κυματοθραύστες και φράγματα, εξυπηρετούν συνήθως μία λειτουργία και απαιτούν βαριά συντήρηση. Τα NbS, αντίθετα, προσαρμόζονται φυσικά, αναγεννώνται με τον χρόνο και παρέχουν πολλαπλές υπηρεσίες. Ένα μαγκρόβιο δάσος, για παράδειγμα, μειώνει τα κύματα καταιγίδων, σταθεροποιεί τις ακτές, υποστηρίζει την αλιεία, αποθηκεύει άνθρακα και προσφέρει ανθεκτικότητα με χαμηλότερο κόστος.
Ενδεικτικές εφαρμογές:
-
Οι παράκτιοι υγρότοποι, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι και τα μαγκρόβια λειτουργούν ως «φυσικές ασπίδες» κατά των καταιγίδων.
-
Στις πόλεις, η φύτευση δέντρων, η δημιουργία πάρκων και οι πράσινες στέγες μειώνουν τις θερμοκρασίες και περιορίζουν το φαινόμενο της θερμικής νησίδας.
-
Στη γεωργία, η αγροδασοπονία και οι αναγεννητικές πρακτικές βελτιώνουν το έδαφος, συγκρατούν νερό και δημιουργούν νέες ροές εισοδήματος.
Παρά τα οφέλη, τα NbS συχνά θεωρούνται «πειραματικά» σε σχέση με τις παραδοσιακές υποδομές. Ωστόσο, πάνω από το 90% των χωρών τα έχουν εντάξει στις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού. Επιπλέον, η χρηματοδότηση μέσω πράσινων ομολόγων και διεθνών προτύπων, όπως αυτό της IUCN, ενισχύει την αξιοπιστία τους.
Τα NbS δεν είναι πανάκεια. Δεν αντικαθιστούν τις απαραίτητες μειώσεις εκπομπών ούτε κάποιες «γκρίζες» υποδομές. Προσφέρουν όμως μοναδική αξία, συνδυάζοντας ανθεκτικότητα, προστασία της βιοποικιλότητας και οφέλη για τις τοπικές κοινότητες.
