«Το ESG δεν πεθαίνει, μεταλλάσσεται», αυτή είναι η φράση που ακούμε ξανά και ξανά τον τελευταίο χρόνο όσο παρακολουθούμε τις αλλαγές και ενίοτε τις περικοπές των κριτηρίων ESG σε Ευρώπη και Αμερική. Είναι άραγε αυτή η φράση μια ανακουφιστική δικαιολογία που χρησιμοποιούμε για να μην δεχθούμε ότι το όχημα των ESG καταρρέει ή πράγματι ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα; Μελετώντας τον τομέα του ESG τείνω στην πρώτη εκδοχή, πως η βιωσιμότητα και η διακυβερνητική διαφάνεια είναι αξίες που έχουν προλάβει να αποκτήσουν ρίζες στην κουλτούρα της πλειοψηφίας των σύγχρονων εταιριών και δεν θα διαρραγούν τόσο εύκολα.
Σίγουρα το ESG επηρεάζεται από τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, εφόσον άλλωστε και το ίδιο έχει πολιτική βάση και προέλευση. Ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, επαναλαμβάνει εμμονικά το σλόγκαν του «drill, baby, drill», κλείνοντας το μάτι στον κλάδο των παραδοσιακών, ρυπογόνων καυσίμων και την ίδια στιγμή η ΕΕ αναδιπλώνεται φοβούμενη πως έχει χάσει την ανταγωνιστικότητά της λόγω των πράσινων πολιτικών αναζητώντας μια λύση. Η λύση της Ένωσης ενσαρκώνεται στην απλούστευση Omnibus I, η οποία στιγμάτισε το 2025 δημιουργώντας σχεδόν δύο «στρατόπεδα» εντός του χώρου της βιωσιμότητας. Εκτός από το Omnibus, όμως, το 2025 έθεσε και το ζήτημα των αμυντικών δαπανών εντός της ΕΕ. Δαπάνες θωράκισης με κεφάλαιο που ίσως το στερηθούν οι πράσινες και κοινωνικές πολιτικές σύμφωνα με τους αναλυτές. Παράλληλα, βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, η σταδιακή άνοδος των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων στα 27 κράτη-μέλη δημιουργεί επίσης μια σειρά επικίνδυνων συσχετισμών για τα ESG, μιας και τα κόμματα αυτά συμπεριλαμβάνουν στη ρητορική τους μια πολεμική προς την πράσινη ενέργεια και τη βιωσιμότητα.
Πού θα οδεύσει λοιπόν το ESG μέσα σε αυτό το θολό περιβάλλον; Η προσέγγισή μου είναι πως το βασικό στοιχείο της νέας χρονιάς θα είναι η αλλαγή δυναμικής ανάμεσα στις μονάδες εκείνες που θέτουν τις κατευθύνσεις: από τους policy makers στις ίδιες τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Παρακάτω συνοψίζω ορισμένες από τις τάσεις που αναμένουμε πως θα σχηματοποιήσουν τον τομέα μέσα στη χρονιά που έρχεται.
Οι επιχειρήσεις ως οδηγοί του ESG
Ο επιχειρηματικός κόσμος τα τελευταία χρόνια κλήθηκε να προσαρμοστεί και να αναβαθμιστεί με παρονομαστή την υπεύθυνη στρατηγική τόσο για το περιβάλλον, όσο και για την κοινωνία. Σημαντικό κεφάλαιο επενδύθηκε στη στελέχωση sustainability ομάδων, σε επιμορφώσεις, σε αγορά λογισμικών, σε επενδύσεις ανταποδοτικότητας προς την κοινωνία, αλλά και σε εκτενείς εκστρατείες επικοινωνίας. Όλη αυτή η διαδρομή ήταν απαραίτητη για να μείνουν οι εταιρίες εντός αγοράς, ωστόσο δεν ήταν σε καμία περίπτωση εύκολη και ανέξοδη. Ακριβώς λόγω των ανωτέρω επενδύσεων, οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα αποτελέσουν το 2026 έναν από τους πόλους προστασίας του ESG, που σημαίνει και προστασία των όσων έχουν καταφέρει. Μην ξεχνάμε, επίσης, πως η επαφή με την βιωσιμότητα έχει επιφέρει σε μια μεγάλη μερίδα των επιχειρήσεων μια ουσιαστική αλλαγή κουλτούρας από πάνω προς τα κάτω, γεγονός το οποίο δεν μπορεί να μεταστραφεί από τη μία μέρα στην άλλη.
Ο καταναλωτής αναλαμβάνει δράση
Ο σύγχρονος δυτικός (και όχι μόνο) καταναλωτής θέτει πλέον ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων του την πράσινη και δίκαιη διάσταση ενός προϊόντος ή υπηρεσίας που αγοράζει. Το αγοραστικό κοινό σήμερα είναι εξαιρετικά πιο ενημερωμένο, και ζητάει από τις επιχειρήσεις μετρήσιμες και διαφανείς ενέργειες αντί για λόγια. Το 2026 αναμένεται να δούμε αύξηση της έντασης των αντιδράσεων των καταναλωτών απέναντι στις κενές υποσχέσεις και το green washing, γεγονός που υποβοηθείται από την Οδηγία της ΕΕ για τους «Πράσινους Ισχυρισμούς». Αποτέλεσμα αυτού αναμένεται να είναι η περαιτέρω επένδυση και δέσμευση των επιχειρήσεων στις αξίες ESG με στοιχεία μετρήσιμα και επαληθεύσιμα περισσότερο απ΄ότι την περασμένη χρονιά.
Ο διπλός ρόλος του ΑΙ στο 2026
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει εδραιώσει τη θέση της ως mega trend σε κάθε τομέα της καθημερινότητας, αλλά και του επιχειρηματικού και χρηματοοικονομικού οικοσυστήματος ήδη από το 2024. Όσο τα χρόνια περνάνε και η εξοικείωση με το ΑΙ αυξάνεται, παρατηρούμε και την διείσδυσή του στον τομέα ESG.
Καταρχήν, τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης θα παίξουν ένα καίριο ρόλο το 2026 για την ελάφρυνση του γραφειοκρατικού βάρους των επιχειρήσεων σχετικά με τις εκθέσεις βιωσιμότητας. Μέσα στο 2025 κυκλοφόρησε πληθώρα προϊόντων που στοχεύουν να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις να μετρήσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και να προσφέρουν μεγαλύτερη διαφάνεια στους ενδιαφερόμενους, επιτρέποντας την απόκτηση πληροφοριών και τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο. Μια βασική κίνηση για τις επιχειρήσεις, λοιπόν, μέσα στη χρονιά θα είναι να βρουν ή να αναπτύξουν το μοντέλο που εξυπηρετεί τις ανάγκες τους και να το προσαρμόσουν αποτελεσματικά στην στρατηγική τους.
Από την άλλη πλευρά, η τεχνητή νοημοσύνη εγείρει προβληματισμούς στο πεδίο της Διακυβέρνησης (G). Η υπεύθυνη εφαρμογή της ΑΙ αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα ορθής διακυβέρνησης για τους πελάτες, τους επενδυτές και τις ρυθμιστικές αρχές. Ειδικά σε κλάδους όπως ο χρηματοοικονομικός και η υγειονομική περίθαλψη, αναμένεται ότι οι οργανισμοί θα έχουν αυξημένες υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων. Αυτές οι εκθέσεις θα πρέπει να αφορούν τη διαφάνεια και τα μέτρα προστασίας που λαμβάνουν, ώστε να διασφαλίζεται ότι η ΤΝ δεν θα προκαλέσει αρνητικές κοινωνικές ή περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι για τις εκθέσεις ESG θα κληθούν να εμβαθύνουν την κατανόησή τους στην αλγοριθμική μεροληψία, και να μεριμνήσουν για τη διαφανή γνωστοποίηση των σχετικών στοιχείων, πολύ περισσότερο απ΄ότι τα προηγούμενα έτη.
Η κυκλικότητα επιστρέφει
Η συγκεκριμένη έννοια, αποτελεί έναν «παλιό γνώριμο» για τον τομέα του ESG. Η κυκλική οικονομία και η επαναχρησιμοποίηση, ήταν οι βάσεις στις οποίες οικοδομήθηκε το περιβαλλοντικό σκέλος πολλών στρατηγικών, και φαίνεται πως θα επιστρέψει ολοταχώς! Αυτή η αλλαγή έρχεται ως απάντηση στις αυξανόμενες απαιτήσεις των πελατών για προϊόντα που όχι μόνο διαρκούν περισσότερο, αλλά έχουν σχεδιαστεί από την αρχή με τρόπο που ενθαρρύνει τη βιωσιμότητα. Μέσα στο 2026, αυτή η κυκλικότητα θα ενταχθεί ως αναπόσπαστο μέρος των δεικτών αναφοράς ESG, με τις επιχειρήσεις να καλούνται να παρουσιάσουν βελτιωμένες διαδικασίες για τη μείωση των αποβλήτων και την καλύτερη διαχείριση του τέλους του κύκλου ζωής για ένα ολοένα και μεγαλύτερο φάσμα προϊόντων.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα πλαίσια του Αφιερώματος για τις προκλήσεις, τις προσδοκίες και τους στόχους του ESG για το 2026.
