Για δισεκατομμύρια χρόνια, τα πετρώματα βοηθούσαν στη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από την ατμόσφαιρα, αλλά η διαδικασία αυτή είναι υπερβολικά αργή για να συμβαδίσει με τον σημερινό ρυθμό εκπομπών. Νεοφυείς εταιρείες, με την υποστήριξη ομίλων όπως η Microsoft και η JPMorgan, επιχειρούν να επιταχύνουν αυτή τη φυσική γεωλογική δραστηριότητα διασπείροντας λεπτά θρυμματισμένα πετρώματα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις — μια τεχνική γνωστή ως «ενισχυμένη αποσάθρωση πετρωμάτων» (enhanced rock weathering).
.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου το ένα τρίτο της συνολικής χερσαίας επιφάνειας του πλανήτη προορίζεται για γεωργία. Οι υποστηρικτές της μεθόδου ευελπιστούν να αξιοποιήσουν αυτόν τον τεράστιο διαθέσιμο χώρο για να απορροφήσουν άνθρακα και ταυτόχρονα να προσφέρουν οφέλη στους αγρότες. Ωστόσο, η ακριβής μέτρηση του αντίκτυπου παραμένει δύσκολη, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει την ευρύτερη υιοθέτηση.
Πώς λειτουργεί;
Ο μηχανισμός είναι σχετικά απλός. Πυριτικά πετρώματα, όπως ο βασάλτης και η ολιβίνη, που φυσιολογικά δεσμεύουν CO₂, θρυμματίζονται και απλώνονται σε χωράφια, αυξάνοντας τη συνολική επιφάνεια επαφής τους με το νερό της βροχής. Τα αλκαλικά στοιχεία τους αντιδρούν με το διαλυμένο CO₂ σχηματίζοντας σταθερά ανθρακικά ορυκτά (π.χ. ασβεστίτη, δολομίτη), τα οποία δεν διασπώνται εύκολα. Με την πάροδο του χρόνου, τα ανθρακικά αυτά φιλτράρονται μέσα από τα εδάφη και καταλήγουν σε ποτάμια και ωκεανούς, όπου το άνθρακα μπορεί να παραμείνει αποθηκευμένο για χιλιετίες.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Η διαδικασία δεν απαιτεί νέα υποδομή ή τεχνολογία, κάτι που τη καθιστά θεωρητικά φθηνότερη και λιγότερο ενεργοβόρα σε σύγκριση με άλλες μορφές δέσμευσης άνθρακα. Επειδή εφαρμόζεται απευθείας σε γεωργική γη, μπορεί να κλιμακωθεί ταχύτερα, λένε οι υποστηρικτές της. Επιπλέον, τα αλκαλικά πετρώματα μειώνουν την οξύτητα του εδάφους, βελτιώνοντας δυνητικά την αγροτική παραγωγή.
Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις: η μέτρηση της ποσότητας CO₂ που δεσμεύεται απαιτεί εκτεταμένες δειγματοληψίες εδάφους, διαδικασία χρονοβόρα και δαπανηρή, που αυξάνει το κόστος των πιστοποιητικών άνθρακα. Είναι επίσης δύσκολο να εκτιμηθεί πόσος άνθρακας απελευθερώνεται εκ νέου καθώς τα ανθρακικά ενώνονται με υδάτινα συστήματα. Η κλιμάκωση της μεθόδου μπορεί επίσης να επιβαρύνει περιβαλλοντικά, αφού πέρα από τα αποθέματα σε υπάρχοντα λατομεία, ίσως απαιτηθεί νέα εξόρυξη πετρωμάτων κοντά σε γεωργικές εκτάσεις.
Θα σώσει τον πλανήτη;
Προσομοιώσεις δείχνουν ότι η μαζική εφαρμογή θα μπορούσε να δεσμεύσει έως και 4 γιγατόνους CO₂ ετησίως. Δεν είναι «μαγική λύση», καθώς οι παγκόσμιες ενεργειακές εκπομπές το 2024 έφτασαν τα 37,8 γιγατόνους, αλλά θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος βιομηχανιών που δύσκολα απαλλάσσονται από άνθρακα, όπως η αεροπορία και η χαλυβουργία. Κάποιοι, πάντως, φοβούνται ότι τέτοιες μέθοδοι ίσως λειτουργήσουν ως άλλοθι για συνέχιση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Ήδη, τον Ιανουάριο εκδόθηκαν τα πρώτα ανεξάρτητα πιστοποιημένα credits από ενισχυμένη αποσάθρωση. Εταιρείες όπως οι British Airways, McLaren και Microsoft έχουν δεσμευθεί να αγοράσουν credits από start-ups όπως οι Terradot (Σαν Φρανσίσκο) και Undo (Ηνωμένο Βασίλειο). Η Microsoft συμμετείχε σε γύρο χρηματοδότησης 54 εκατ. δολαρίων για την Terradot, ενώ το βραβείο XPrize, που στηρίζεται από το Ίδρυμα Elon Musk, διέθεσε 50 εκατ. δολάρια στη Mati Carbon και 5 εκατ. στη Undo.
Παράλληλα, κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και οργανισμοί χρηματοδότησης της κλιματικής τεχνολογίας επενδύουν στην έρευνα, με το UK Research and Innovation να στηρίζει πολυετές πρόγραμμα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και κοινωνικής αποδοχής της μεθόδου.
Πηγή: Financial Times
