Γίνεται ένας στέλεχος και δη μία γυναίκα να αποτελεί μέλος τριών διοικητικών συμβουλίων σε εταιρείες- κολοσσούς; Και όμως για την κα Ναταλία Νικολαΐδη, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Η ίδια έχει ακολουθήσει μία πορεία που πολλοί θα ζηλεύανε. Έχοντας στην πλάτη της μία καριέρα πάνω από 30 χρόνια στα χρηματοοικονομικά και έχοντας εργαστεί σε διεθνείς αγορές, όπως στη Νέα Υόρκη, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, γνωρίζει σε βάθος τα εταιρικά θέματα ενώ το τελευταίο διάστημα έχει κάνει στροφή στα θέματα βιωσιμότητας και των κριτηρίων ESG.
Η επιτυχημένη πορεία της επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι έχει καταφέρει να είναι μέλος τριών διοικητικών συμβουλίων σε εταιρείες- κολοσσούς, στην Aegean, τη Mytilineos και τον Τιτάνα. Η κα. Νικολαΐδη είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Yale, κάτοχος διδακτορικού και μεταπτυχιακού διπλώματος στις Διεθνείς σπουδές (JD/MSFS) στο Πανεπιστήμιο του Georgetown και κάτοχος διπλώματος στο Ευρωπαϊκό δίκαιο College d’Europe της Bruges του Βελγίου.
Η κα Νικολαΐδη υπηρέτησε στην Credit Suisse (CS) για 24 χρόνια την τελευταία πενταετία δε, ως global General Counsel του Tομέα Επενδυτικής Τραπεζικής & Κεφαλαιαγορών. Προηγουμένως, είχε διατελέσει Head of Risks and Controls για τον πιο πάνω Τομέα, καθώς και δικηγόρος της CS, στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, σε θέματα κεφαλαιαγοράς και συγχωνεύσεων & εξαγορών. Είναι ιδρυτής της Dynamic Counsel, ανεξάρτητης εταιρείας συμβούλων επί στρατηγικής και εμπορικών συναλλαγών. Επίσης η κ. Νικολαΐδη άσκησε δικηγορία στη Νέα Υόρκη από το 1991 έως το 1996.
Συναντήσαμε την κα Νικολαΐδη, η οποία μας μίλησε για την πορεία της αλλά και το διήγημα που εξέδωσε για τη οικολογική ισορροπία, για τα βασικά σημεία που πρέπει μία μεγάλη εταιρεία να προσέξει στη συγκρότηση ενός διοικητικού συμβουλίου, για την εφαρμογή των κριτηρίων ESG στην ελληνική πραγματικότητα αλλά και για το πώς η ενεργειακή κρίση επηρεάζει τη στόχευση των εταιρειών σε θέματα βιωσιμότητας.
1. Κα Νικολαΐδη είστε μέλος τριών διοικητικών συμβουλίων-- της Aegean, της Mytilineos και του Τιτάνα, κορυφαίων εταιρειών. Επίσης της γαλλικής εισηγμένης εταιρείας στον χώρο της μόδας, SMCP. Πείτε μας λίγα λόγια για την πορεία σας και πόσο εύκολο είναι για μία γυναίκα να καταλάβει τόσο σημαντικές θέσεις;
Τελειώνοντας το σχολείο στην Ελλάδα, σπούδασα στο εξωτερικό Οικονομικά και Νομικά. Έχτισα την καριέρα μου με βάση την δικηγορία. Στους διεθνείς τραπεζικούς οργανισμούς με τους οποίους συνεργάστηκα, γρήγορα επικεντρώθηκα στην αντιμετώπιση κινδύνων, εταιρική διακυβέρνηση, κανονιστική συμμόρφωση και βιωσιμότητα. Πράγματι, είναι δύσκολο για μια γυναίκα να καταλάβει θέσεις ευθύνης σε ορισμένους οργανισμούς. Αλλά μια γυναίκα που έχει ανακαλύψει την αξία των συνεργατών της και έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, είναι οπλισμένη με την δύναμη των ομάδων. Επίσης πιστεύω ότι παρόλο που οι ευνοϊκές συγκυρίες παίζουν ρόλο στην εξέλιξη μιας καριέρας (ανδρών η γυναικών), συχνά είναι εξίσου καθοριστικές και οι δυσμενείς συνθήκες μέσα από τις οποίες παρουσιάζονται ευκαιρίες για δημιουργικότητα και ανάδειξη. Τέλος, ο ρόλος της μητρότητας, βρισκω, είναι καθοριστικός. Αυτό διότι μας μαθαίνει να συνδυάζουμε παράλληλα πολλές δεξιότητες αλλά κυρίως γιατί μας αποκαλύπτει με μοναδική ακρίβεια τους προβληματισμούς και τα οράματα των νέων. Δίχως αυτήν την κατανόηση ένα μεγάλο μέρος των υποθέσεων μας κινδυνεύουν να είναι εσφαλμένες. Μέσα στην περίοδο της πανδημίας βρέθηκα κοντύτερα στους νέους και τους προβληματισμούς τους σχετικά με το περιβάλλον. Έτσι πήρα την αφορμή να γράψω ένα διήγημα που ευαισθητοποιεί για τη οικολογική ισορροπία. Η Υπόσχεση του Ζέφυρου, που προλογίζεται από τον Καθηγητή Χρήστο Ζερεφό (Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών), εκδόθηκε φέτος το καλοκαίρι (ISBN: 978-960-619-115-2, Eκδόσεις Εν Πλω).
2. Ποια είναι τα βασικά σημεία που πρέπει μία μεγάλη εταιρεία να προσέξει στη συγκρότηση ενός διοικητικού συμβουλίου και στη χάραξη μίας εκσυγχρονισμένης εταιρικής διακυβέρνησης;
Ο στόχος της εταιρικής διακυβέρνησης είναι να δημιουργήσει εμπιστοσύνη στον επενδυτή αλλά και στον καταναλωτή και να προωθήσει τη μακροπρόθεσμη επιτυχία και οικονομική ανάπτυξη. Πολλοί παράγοντες συνδράμουν στο να επιτευχθεί αυτό στις εισηγμένες εταιρείες, ξεκινώντας από την καλύτερη συνειδητοποίηση για το ρόλο που διαδραματίζουν οι θεσμικοί επενδυτές και την ενίσχυση του διαλόγου μαζί τους.
«Η εταιρική διακυβέρνηση είναι σε σταυροδρόμι σήμερα»
Η εταιρική διακυβέρνηση είναι σε σταυροδρόμι σήμερα καθώς οι προκλήσεις της παγκόσμιας οικονομίας και του περιβάλλοντος έχουν φέρει μπροστά τους προβληματισμούς όχι μόνο των μετόχων αλλά και ευρυτέρων ομάδων ενδιαφερομένων (εργαζόμενοι, πιστωτές, προμηθευτές και τοπικές κοινότητες). Η εξισορρόπηση συχνά αντικρουόμενων συμφερόντων βασίζεται στην συνεργασία. Σίγουρα όμως διαμορφώνεται και από το βάθος και την ρευστότητα της κεφαλαιαγοράς, κι εκεί διαφοροποιείται η χώρα μας καθώς παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση και χαμηλή διασπορά των μετοχών.
Παρόλα αυτά, παρατηρούμε διεθνώς συνεχείς προσαρμογές και αναδιαρθρώσεις σε εσωτερικές δομές οργάνωσης και λειτουργίας. Τα τελευταία χρόνια, η πολυμορφία και συμπερίληψη (diversity & inclusion) έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία ως βασικά συστατικά της στρατηγικής διοικητικών συμβουλίων τόσο παγκοσμίως, όσο και στην Ελλάδα. Είναι σημαντικά και τα δυο γιατί, πέρα από τις ρυθμιστικές αποφάσεις, η διαφοροποίηση των μελών (ανά φύλο, εθνικότητα, ηλικία και εμπειριών) διευρύνει τις δεξιότητες και την «νοητική ανεξαρτησία» του ΔΣ ως σώμα, και βοηθά στην λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων. Σημαντικό είναι οι αρχές της πολυμορφίας και συμπερίληψης να είναι ενσωματωμένες στην εταιρική στρατηγική, τις πολιτικές και την εταιρική κουλτούρα. Σημειώνω πάντως ότι, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να καλύπτονται μαθησιακά κενά μελών διοικητικών συμβουλίων, κυρίως σε καινούργιους τομείς, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη.
3. Έχετε ασχοληθεί αρκετά με τα κριτήρια ESG. Πώς βλέπετε την εφαρμογή αυτών των κριτηρίων στην ελληνική πραγματικότητα και στο ελληνικό επιχειρείν και τι διαφορές παρατηρείτε σε σχέση με τις διεθνείς οικονομίες που παρακολουθείτε;
Οι ακραίες καιρικές συνθήκες τις οποίες ζούμε, προκαλούν φαινόμενα όπως πλημμύρες, καύσωνες και ξηρασία που απειλούν την παγκόσμια οικονομία. Η ζημιά στις αγροτικές καλλιέργειες που οδηγεί σε μειώσεις παραγωγής έχει επιφέρει υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, όπως είδαμε στο τέλος της πανδημίας, έχουν πολλαπλασιαστεί. Για παράδειγμα, η μείωση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας λόγω ξηρασίας στην Κίνα είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή λειτουργίας μεγάλων βιομηχανιών και καθώς οι διεθνείς αγορές (μαζί και η ελληνική) είναι αλληλένδετες το αποτέλεσμα έγινε αισθητό παντού. Παρόλη την εποχικότητα του κλάδου, η «έκρηξη» στον τουρισμό μετά την πανδημία έχει ευεργετήσει ιδιαίτερα την χώρα μας,. Αλλά και εκεί, η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί προτεραιότητα διότι η ποιοτική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων χρειάζεται σύνεση και τις κατάλληλες (ανθρώπινες και υλικές) επενδύσεις, οπότε η εφαρμογή των κριτηρίων ESG ισχύει.
«Βρισκόμαστε στην τέλεια πολυεπίπεδη καταιγίδα»
4. Αυτή την περίοδο διανύουμε την ενεργειακή κρίση. Πόσο επηρεάζει κατά την γνώμη σας τη στόχευση των εταιρειών σε θέματα βιωσιμότητας και πώς βάσει της εμπειρίας σας μπορούν οι εταιρείες να ανταπεξέλθουν στις δεσμεύσεις τους πάρα το δύσκολο αυτό περιβάλλον;
Με την πανδημία και μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία η οποία έχει εντείνει την ανθρωπιστική και ενεργειακή κρίση, βρισκόμαστε στην τέλεια πολυεπίπεδη καταιγίδα. Όλοι οι λαοί βιώνουμε μια ενεργειακή αβεβαιότητα και πορευόμαστε σε μίαν ύφεση. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας έχουν άμεσο αντίκτυπο στους καταναλωτές αλλά και τις επιχειρήσεις. Χωρίς να γνωρίζουμε πότε θα διασφαλιστεί η ενεργειακή σταθερότητα και συνεπώς πότε η Ευρώπη θα ανακάμψει, ακόμα και μετά τις Ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, δεν μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός.
«Βραχυπρόθεσμα βλέπουμε πισωγύρισμα στην κλιματική πρόοδο»
Βραχυπρόθεσμα βλέπουμε κάποια επιβράδυνση, μέχρι και πισωγύρισμα στην κλιματική πρόοδο, αλλά μακροπρόθεσμα η μετάβαση σε πράσινο μοντέλο είναι ιδιαίτερα σημαντική ακριβώς λόγω αυτών των προκλήσεων. Στο μεσοδιάστημα η κλιματολογική στόχευση θα πρέπει να διαμορφωθεί αντιστοίχως με την οικονομική πραγματικότητα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι καινοτομίες και επενδύσεις (σε μεγάλα έργα υποδομών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και η σωστή αντιμετώπιση του ανθρωπίνου δυναμικού (θέσεις εργασίας και hybrid work economy) αποτελούν παράγοντες που οδηγούν τις εταιρείες ακόμα και σήμερα να εντείνουν τις προσπάθειες τους στο να προσαρμοστούν στις σημερινές αλλά και τις αυριανές ανάγκες. Δίχως αυτήν την προσαρμογή η παγκόσμια βιωσιμότητα κινδυνεύει.