Πολλά μπορεί να πει και να γράψει κανείς για τη Gen-Z, τους σημερινούς εικοσάρηδες, που μεγαλώνοντας βίωσαν τη βαθιά οικονομική ύφεση, αλλά και τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Παρ΄όλα αυτά η γενιά Ζ είναι και η πρώτη που μεγάλωσε με τις αξίες της βιωσιμότητας, της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας σε πρώτο πλάνο. Όταν οι σημερινοί εικοσάρηδες ήταν ακόμα μαθητές, ήδη από τις πρώτες τάξεις του σχολείου ενημερώνονταν για την προστασία του περιβάλλοντος. Θυμόμαστε όλοι χαρακτηριστικά να έχουμε σχολικές εκδρομές για δενδροφυτεύσεις, ή για μάζεμα σκουπιδιών στη γειτονιά του σχολείου.
Μιλήσαμε με τρεις εκπροσώπους της Γενιάς Ζ, για το πώς υιοθετούν αυτές τις αξίες στην καθημερινότητά τους, αλλά και στον χώρο εργασίας τους. Από την κουβέντα μας προκύπτει σίγουρα ένα συμπέρασμα: σχετικά με τη βιωσιμότητα-όπως και με σειρά άλλων θεμάτων- οι νεότεροι είχαν καλύτερους «δασκάλους» απ΄τους παλιότερους…
Η Ιωάννα Γ. είναι 24 χρονών και κάνει την άσκησή της σε ένα δικηγορικό γραφείο στην Αθήνα. «Από τη στιγμή που άρχισα να ζω μόνη στην Αθήνα, ασυναίσθητα σχεδόν έκανα τομές στον τρόπο ζωής μου. Καταρχάς έγινα χορτοφάγος, εντάχθηκα σε αυτή τη κοινότητα, στην οποία η περιβαλλοντική αφύπνιση είναι εξαιρετικά οξυμένη. Από τότε, η ανακύκλωση π.χ., είναι κάτι που δεν διαπραγματεύομαι, όπως και οι επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες-όσο γίνεται. Για παράδειγμα, κυκλοφορώ με το δικό μου ποτήρι για τον καφέ, το δικό μου μεταλλικό καλαμάκι, τις πάνινες τσάντες για το super market», μου απαντάει όταν τη ρωτώ πώς ξεκίνησε να ασχολείται με την περιβαλλοντική προστασία. «Ως γενιά νομίζω είμαστε πολύ ευαισθητοποιημένοι σ΄αυτά τα πράγματα. Τα ακούγαμε από παιδάκια. Τα social media επίσης, περιέργως βοηθάνε. Αν ο αλγόριθμος καταλάβει ότι σε ενδιαφέρει ο τομέας sustainability σου “πετάει” πολύ χρήσιμο υλικό». Της ζήτησα να μας ξεχωρίσει μια συνήθειά της που θα ήθελε να προτρέψει και τους υπόλοιπους να υιοθετήσουν: «Χωρίς δεύτερη σκέψη: second hand ρούχα! Έχω κι εγώ το πάθος μου με τη μόδα, έχω υπάρξει τρελό victim (γέλια), αλλά όταν μπήκα στον κόσμο του second hand κόλλησα. Έχεις πάρα πολλές επιλογές, πολύ φθηνότερες και ιδιαίτερες και ταυτόχρονα δίνεις δεύτερη ζωή σε ένα ρούχο. Η κυκλική οικονομία καμιά φορά είναι haute couture!».
Η έτερη συμμετέχουσα της άτυπης ερευνάς μας, Μαρκέλλα Β. , τελείωσε τη σχολή Χημικών Μηχανικών, όπου σήμερα εργάζεται στο εργαστήριο τροφίμων. «Λόγω του ακαδημαϊκού χώρου εργασίας, είμαι σε καθημερινή επαφή με έννοιες και πρακτικές της βιωσιμότητας. Χαίρομαι που βλέπω ότι κάθε έργο που τρέχει το Πολυτεχνείο έχει και το aspect της βιώσιμης ανάπτυξης, και μάλιστα ήδη πολλά χρόνια πριν γίνει υποχρεωτικό. Ας δώσουμε ένα “μπράβο” στους εαυτούς μας για αυτό» μου λέει γελώντας και συνεχίζει περιγράφοντάς μου πόσες προσπάθειες γίνονται σε εγχώριο επίπεδο αναφορικά με το food waste. «Είναι κάτι που δεν διαφημίζεται όσο θα έπρεπε και πρέπει να αλλάξει αυτό. Ξέρεις ότι υπάρχουν δύο πλατφόρμες για κινητά στις οποίες μπαίνεις και βρίσκεις καταστήματα τα οποία λίγο πριν κλείσουν πουλούν σε προνομιακές τιμές τα σκευάσματα που έμειναν από την ημέρα; Μπορεί να είναι π.χ. μαγειρευτά φαγητά ή σνακ στη μισή τιμή! Και πολλά super market επίσης έχουν υιοθετήσει αυτή την πρακτική. Προϊόντα με κοντινή ημερομηνία λήξης οφείλουν να πωλούνται φθηνότερα για να κινητροδοτούν το zero food waste». Μιλάμε επίσης και για την εμπειρία στην καθημερινότητά της και πώς βλέπει τη γενιά μας σε σχέση με αυτά τα θέματα, ακόμα και όσους δεν είναι σε εργασιακά περιβάλλοντα που τους επηρεάζουν θετικά. «Ως γενιά θα μας βάλω 7/10. Έχουμε περιθώρια βελτίωσης. Σαφώς στους γονείς μας βάζω κάτω από τη βάση, τύπου 4/10 (γέλια)» λέει και συνεχίζει: «Βλέπω ότι έχουμε έναν γενικά πολύ υγιεινότερο τρόπο ζωής από τους μεγαλύτερους, σεβόμαστε και το σώμα μας και το περιβάλλον γύρω μας, συνειδητά. Παρατηρώ ας πούμε στις εκδρομές που κάνω με τους φίλους μου σε εξοχή, δάσος κ.τ.λ. πόσο προσεκτικοί-μανιακοί σχεδόν- είμαστε να μην αφήσουμε σκουπίδια και γόπες ακόμα περισσότερο. Μ΄αρέσει η εικόνα μας όταν μαζεύουμε τα πράγματά μας για να φύγουμε, νομίζω είναι η εικόνα ενός ωραίου μέλλοντος που δημιουργούμε».
Για το τέλος άφησα τον Μάνο Χ., ο οποίος δουλεύει ως διανομέας. Ο Μάνος άρχισε να ασχολείται με την κυκλική οικονομία όταν γνώρισε την κοπέλα του η οποία και τον «μύησε». «Όταν γνώρισα το κορίτσι μου πρέπει να σου πω ότι δεν έκανα καν ανακύκλωση στο σπίτι! Εκείνη από την άλλη ήταν σε μια ομάδα καθαρισμού παραλιών. Πήγαινε κάθε χρόνο τέσσερις με πέντε φορές. Φυσικά σιγά-σιγά μπήκα κι εγώ στον “χορό” και πλέον είναι από τα πράγματα που με κάνουν πολύ περήφανο». Δε μπορούσα να μην τον ρωτήσω και πώς υιοθετούνται οι αξίες αυτές στην εργασία του, «μεγάλη κουβέντα» μου λέει, κι όταν τον διαβεβαίωσα πως έχουμε άπλετο χρόνο μου ανέλυσε: «Καταρχάς είναι εντελώς τρελό ότι ακόμα κάνουμε διανομές με μηχανάκια. Αν σκεφτείς πόσα κυκλοφορούν και τη ζημιά κάνουν με τα καυσαέρια θα σαστίσεις. Ευτυχώς κάποιες εταιρίες έχουν ενσωματώσει και τα ποδήλατα, αλλά περιορισμένα πολύ. Από την άλλη, βλέπω και πόσες πλαστικές συσκευασίες διακινούμε καθημερινά και πάλι με πιάνει η ψυχή μου. Εύχομαι μόνο να καταλήγουν με την κατάλληλη προεργασία στον μπλε κάδο, αν και δεν είμαι αισιόδοξος ότι συμβαίνει αυτό…». Του ζητώ να μας πει κι εκείνος μια συνήθεια που θα πρότεινε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας, αν και ψυλλιάζομαι ήδη την απάντηση: «Παραλίες! Καθαρισμός! Η Ελλάδα έχει τόσους τουρίστες που η δράση αυτή είναι απαραίτητη. Στις ακτές που έχω πάει να βοηθήσω ως εθελοντής δε θέλεις να ξέρεις τι πράγματα έχουμε βρει. Θα σου πω μόνο ότι μαζεύονται τόνοι, ας κλείσουμε αισιόδοξα!».