Σε μια εποχή όπου οι λέξεις περιβάλλον, κοινωνία και διακυβέρνηση (ESG) έχουν μετατραπεί από ασαφείς προθέσεις σε θεσμικά επιβεβλημένες δεσμεύσεις του εταιρικού κόσμου, οι επιχειρήσεις έχουν κληθεί να ευθυγραμμίσουν τη στρατηγική και τη λειτουργία τους με ένα νέο - πολυδιάστατο πλαίσιο λογοδοσίας. Ωστόσο, όσο σημαντική κι αν είναι η μετάβαση προς ένα υπεύθυνο και διαφανές επιχειρείν, άλλο τόσο αναγκαία είναι και η αναζήτηση της ουσίας πέρα από τον τύπο. Η θεσμική ώθηση παγιδεύει συχνά τις επιχειρήσεις στην τυπολατρική πλευρά των ESG: την παραγωγή εκθέσεων, την προσκόλληση στη φόρμα, την ανακύκλωση ίδιων διατυπώσεων χωρίς πραγματική αξιολόγηση, εξέλιξη ή προσφορά.
Το αποτέλεσμα είναι ένας γραφειοκρατικός πληθωρισμός πληροφορίας, που απαιτεί αμέτρητες ανθρωποώρες για την παραγωγή «εκθέσεων συμμόρφωσης» οι οποίες σπανίως διαβάζονται — ούτε καν από εκείνους που θεωρητικά τις συνέταξαν ή τις υπογράφουν.
Ειδικά για μικρότερες ή μεσαίες επιχειρήσεις, η πίεση συμμόρφωσης εξελίσσεται σε μεγάλο θεσμικό βάρος: οικονομικό, λειτουργικό και, τελικά, καινοτομικό.
Έχοντας πλέον υπερβεί το αρχικό στάδιο όπου χρειάζονταν οι εταιρικοί δρώντες να πειστούν να υιοθετήσουν τα ESG,τώρα καλούμαστε να διασφαλίσουμε ότι οι πεπεισμένοι δεν θα τα αντιμετωπίζουν ως τυπική υποχρέωση. Το στοίχημα, συνεπώς, δεν είναι να απορρίψουμε τα ESG ως δυσλειτουργικά ή υπερβολικά απαιτητικά. Αντιθέτως, πρέπει να τα επαναπροσδιορίσουμε ως ένα πλαίσιο ενσυνείδητης λειτουργίας και όχι μόνο ως μια άσκηση απολογισμού. Όπως κάθε εργαλείο, έτσι και τα ESG πρέπει να υπηρετούν έναν σκοπό — όχι να μετατρέπονται τα ίδια σε αυτοσκοπό.
Η «ψυχή» των ESG βρίσκεται εκεί όπου οι δείκτες συνδέονται με πραγματικές αλλαγές: όταν οι επιχειρήσεις μειώνουν ουσιαστικά το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, όταν σέβονται ενεργά τα ανθρώπινα δικαιώματα στην αλυσίδα τους, όταν αναδιαμορφώνουν εσωτερικά την κουλτούρα διοίκησης και ηγεσίας, όταν επιλέγουν να μιλούν δημόσια για τις αρχές και τις αξίες τους — και όχι απλώς να τις σημειώνουν στην πρώτη σελίδα μιας έκθεσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Εταιρική Υπευθυνότητα δεν είναι απλώς ένα υποσύνολο των ESG. Είναι ο τρόπος αφήγησης της εταιρικής ταυτότητας: είναι το δημόσιο πρόσωπο της αποστολής, του ήθους και της συνέπειας μιας επιχείρησης. Αν τα ESG είναι το σχέδιο πλοήγησης, το CSR είναι ο τρόπος που η επιχείρηση μιλάει για τον προορισμό της – και για το πώς σκοπεύει να φτάσει εκεί.
Οι δράσεις CSR —όταν είναι αυθεντικές και όχι προσχηματικές— είναι οι γέφυρες εμπιστοσύνης με την κοινωνία. Δεν αποτελούν “αθώα” εργαλεία προβολής ή φιλανθρωπίας, αλλά στρατηγικά μέσα εδραίωσης νοήματος σε ένα περιβάλλον όπου οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να αναμετρώνται με την έννοια του «σκοπού» και όχι απλώς της «απόδοσης».
Γι αυτό και έχει σημασία η μετάβαση από τον φορμαλισμό στην αυθεντικότητα. Η ανάδειξη της ψυχής των ESG κάνοντας reporting “out of the (Excel) Box” και η συντεταγμένη προβολή της ουσίας πίσω από την έκθεση, μ έναν εύληπτο και ελκυστικό τρόπο αποτελούν ζητούμενα της εποχής. Μιας εποχής που η πολιτική ορθότητα μοιάζει να πλέει σε αχαρτογράφητα νερά και αυτό αντανακλάται ευθέως στον εταιρικό κόσμο και τον οδηγεί στο να θωρακιστεί με πραγματικές αρχές που έχουν πραγματική και ουσιαστική επίδραση γίνονται κατανοητές από την κοινωνία. Σε διαφορετική περίπτωση η στείρα - τυπολατρική προσέγγιση κινδυνεύει να εκφυλίσει την αξία και -σταδιακά- την ίδια την υπόσταση των ESG. Και αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη οπισθοδρόμηση, σ έναν κόσμο που κοιτά επίμονα – συχνά με θαυμασμό- προς στο σκοτεινό παρελθόν του.
