Από το 2027, τα ρούχα που κατευθύνονται προς την ευρωπαϊκή αγορά ενδέχεται να χρειάζονται ένα ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος, σηματοδοτώντας μια βαθιά τομή στον τρόπο με τον οποίο η βιομηχανία της μόδας αποδεικνύει –ή αμφισβητείται– η περιβαλλοντική της αξιοπιστία. Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης φιλοδοξεί να φέρει διαφάνεια σε έναν κλάδο αξίας 1,7 τρισ. δολαρίων, όπου οι «πράσινοι» ισχυρισμοί συχνά προηγούνται των πραγματικών δεδομένων.
.
Το ψηφιακό διαβατήριο θα επιτρέπει στους καταναλωτές να σκανάρουν έναν QR code ή ηλεκτρονική ετικέτα και να βλέπουν αναλυτικές πληροφορίες για το προϊόν: από τις πρώτες ύλες και την κατανάλωση ενέργειας, νερού και χημικών, έως τα στάδια παραγωγής και τους συμμετέχοντες στην εφοδιαστική αλυσίδα. Στόχος είναι να καταστεί εφικτός ο έλεγχος των περιβαλλοντικών ισχυρισμών και να περιοριστεί το φαινόμενο του greenwashing, που έχει υπονομεύσει την αξιοπιστία πολλών brands.
Για χώρες-κλειδιά της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως το Μπανγκλαντές –δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας ενδυμάτων στον κόσμο– το μέτρο φέρνει σημαντικές προκλήσεις. Σύμφωνα με αναλύσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι προμηθευτές ενδέχεται να χρειαστεί να εφαρμόσουν μια πρώτη εκδοχή του διαβατηρίου ήδη από το 2027. Εκπρόσωποι της τοπικής βιομηχανίας αναγνωρίζουν ότι η αυξανόμενη ζήτηση για βιωσιμότητα καθιστά το ψηφιακό διαβατήριο κρίσιμο εργαλείο, αλλά προειδοποιούν ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις δεν είναι ακόμη έτοιμες να ανταποκριθούν στις αυστηρές απαιτήσεις.
Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη δεδομένων. Οι προμηθευτές ήδη υποβάλλουν εκτενή στοιχεία για εργασιακά και περιβαλλοντικά πρότυπα, στο πλαίσιο ελέγχων και πιστοποιήσεων. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι ο τρόπος παρουσίασης αυτών των στοιχείων μπορεί να παραπλανήσει, όπως όταν η «ανακύκλωση» προβάλλεται ως βασικό επίτευγμα, ενώ αφορά κυρίως πλαστικά μπουκάλια και όχι υφασμάτινα απορρίμματα. Η απαίτηση για ιχνηλασιμότητα σε πραγματικό χρόνο έρχεται να καλύψει αυτό το κενό.
Τεχνολογικές λύσεις, όπως η χρήση blockchain, μπαίνουν ήδη στο παιχνίδι. Ορισμένοι προμηθευτές συνεργάζονται με ευρωπαϊκές πλατφόρμες που καταγράφουν αποκεντρωμένα δεδομένα σε κάθε στάδιο παραγωγής και δημιουργούν ψηφιακά αποτυπώματα για κάθε παρτίδα. Οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί επαληθεύονται από τρίτους, ενώ οι κατασκευαστές διατηρούν τον έλεγχο του τι δημοσιοποιείται προς τις μάρκες και τους καταναλωτές.
Το μεγάλο στοίχημα είναι η κλιμάκωση. Χιλιάδες μικρές και μεσαίες μονάδες θα χρειαστεί να αναβαθμίσουν υποδομές, λογισμικό και διαδικασίες διαχείρισης δεδομένων. Πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και πιλοτικά προγράμματα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, με τη συμμετοχή επαγγελματικών ενώσεων και διεθνών οργανισμών. Χωρίς στήριξη από τις μεγάλες μάρκες και κίνητρα από τις κυβερνήσεις, ωστόσο, ο κίνδυνος αποκλεισμού μικρών προμηθευτών παραμένει.
Σε επίπεδο ESG, το ψηφιακό διαβατήριο αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού. Η βιωσιμότητα παύει να είναι αφηγηματική επιλογή και μετατρέπεται σε επαληθεύσιμο δεδομένο, με άμεσες συνέπειες για επενδύσεις, πρόσβαση στις αγορές και εταιρική φήμη. Για την ευρωπαϊκή αγορά –και χώρες όπως η Ελλάδα, που φιλοδοξούν να αναβαθμίσουν το αποτύπωμα της κλωστοϋφαντουργίας και του design– το μήνυμα είναι σαφές: η επόμενη φάση της μόδας δεν θα κριθεί μόνο στο στιλ, αλλά στη διαφάνεια.
Πηγή: Thomson Reuters Foundation
