Παρακολουθώντας για άλλη μια φορά αυτό το καλοκαίρι τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που μαίνονται σε πολλά μέτωπα στη χώρα, αξιοθαύμαστη και ελποδοφόρα στέκεται η ορμή 6 νέων από την Πορτογαλία, που με αφορμή τις φονικές πυρκαγιές στη χώρα τους το 2017 και την αδράνεια -όπως λένε χαρακτηριστικά- της κυβέρνησης τους, οδηγούν 32 ευρωπαϊκές χώρες στα δικαστήρια, απογοητευμένοι πια από τη διαχείριση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.
.
Ένα μήνα πριν από την ακρόασή τους από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), ελπίζουν ότι η δικαστική τους μάχη θα εμπνεύσει κι άλλους να απαιτήσουν την περιβαλλοντική δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν προκαλέσει καταστροφές σε πολλές χώρες τους τελευταίους μήνες, με θερμοκρασίες ρεκόρ να πυροδοτούν πυρκαγιές, ελλείψεις νερού και αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία που σχετίζονται με τη ζέστη.
Η υπόθεση -που κατατέθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 κατά των 27 κρατών μελών της ΕΕ καθώς και εναντίον της Βρετανίας, της Ελβετίας, της Νορβηγίας, της Ρωσίας και της Τουρκίας- επιδιώκει μια νομικά δεσμευτική απόφαση που θα αναγκάσει τις κυβερνήσεις να δράσουν κατά της κλιματικής αλλαγής.
Είναι από τις πρώτες τέτοιες υποθέσεις που εκδικάζονται ενώπιον του δικαστηρίου, όπου οι πολίτες υποστηρίζουν ότι η αδράνεια παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Μια θετική έκβαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε εντολές προς τις κυβερνήσεις που θα τις ανάγκαζαν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα γρηγορότερα από ό,τι έχει προγραμματιστεί μέχρι στιγμής.
Οι τρέχουσες πολιτικές δεν επιτυγχάνουν κανένα στόχο
«Θέλουμε απλώς οι κυβερνήσεις να τηρήσουν τις συνθήκες και να κάνουν ό,τι υποσχέθηκαν ότι θα έκαναν», είπε ο 15χρονος Αντρέ Ολιβέιρα, ένας από τους έξι αιτούντες, υποδεικνύοντας τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015 για τη μείωση των εκπομπών, ώστε να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου και να επιδιωχθεί ο 1,5C.
Με την υποστήριξη του Παγκόσμιου Δικτύου Νομικής Δράσης (GLAN) που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι Πορτογάλοι αιτούντες υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί τα δικαιώματά τους στη ζωή εν γένει, την ιδιωτική ζωή, την ψυχική υγεία και σε άλλους τομείς.
Ο Ολιβέιρα, ο οποίος θα ξεκινήσει σύντομα το γυμνάσιο και λατρεύει την ύπαιθρο, είπε ότι πολλοί στη γενιά του δεν ξέρουν αν θέλουν να κάνουν παιδιά λόγω της κλιματικής αλλαγής και ότι συχνά δεν μπορεί να παίξει έξω λόγω της υπερβολικής ζέστης.
Η αδερφή του, η 18χρονη Σοφία, είπε ότι υπέφερε από μια πάθηση γνωστή ως «οικολογικό άγχος»: «Όταν έμαθα τι συνέβαινε και βλέποντας ότι η κατάσταση είχε αρχίσει να χειροτερεύει, πραγματικά αναστατώθηκα».
Υπάρχει και λέγεται «οικολογικό άγχος» και το βιώνουν πολλοί νέοι
Η κλινική ψυχολόγος Ελίζαμπεθ Μαρκς, ειδική σε θέματα οικολογικού άγχους, είπε ότι μια παγκόσμια έρευνα διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς νέους αισθάνονται «λυπημένοι, φοβισμένοι, θυμωμένοι, ανίσχυροι, αβοήθητοι και ένοχοι» λόγω της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης δράσης για την αντιμετώπισή της.
«Αισθάνονται σαν να απογοητεύονται - επανειλημμένα - από τους ανθρώπους που θα έπρεπε να τους βοηθούν και να τους προστατεύουν», είπε η Μαρκς.
Η προσφεύγουσα Κλαούντια Ντουάρτε, 24 ετών, από την περιοχή Λεϊρία της Πορτογαλίας, όπου δύο πυρκαγιές σκότωσαν πάνω από 100 ανθρώπους το 2017, είπε ότι «της άνοιξαν τα μάτια» για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Η 11χρονη αδερφή της υπέφερε από άγχος μετά τις πυρκαγιές. «Είναι δύσκολο να βλέπεις παιδιά να υποφέρουν από άγχος για κάτι που δεν μπορούν να ελέγξουν», είπε η Ντουάρτε, που είναι νοσοκόμα.
«Όλα τα μηνύματα μέχρι στιγμής από το δικαστήριο ήταν εξαιρετικά θετικά»
Ένας από τους δικηγόρους των προσφεύγοντων, ο Γκέρυ Λίστον από το GLAN, πιστεύει ότι οι πιθανότητες επιτυχίας τους είναι υψηλές καθώς «όλα τα μηνύματα μέχρι στιγμής από το δικαστήριο ήταν εξαιρετικά θετικά», συμπεριλαμβανομένης της γρήγορης παρακολούθησης της υπόθεσης ως επείγουσας και σημαντικής.
Αναγνώρισε ότι «δεν θα είναι εύκολο να αναμετρηθούμε με τις νομικές ομάδες περισσότερων από 30 χωρών που διαθέτουν πολύ καλά μέσα», αλλά δήλωσε ότι μια «έκρηξη υποθέσεων για το κλίμα» που παρατηρείται στην Ευρώπη και όχι μόνο θα πρέπει τελικά να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να δράσουν.
Ερωτηθείς αν το ΕΔΔΑ θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι όλες οι χώρες θα συμμορφώνονταν με την απόφασή του σε περίπτωση που οι προσφεύγοντες κέρδιζαν την υπόθεσή τους, ο Liston δήλωσε ότι η ετυμηγορία για την οποία ελπίζει η νομική ομάδα θα εφαρμοζόταν σε εθνικό επίπεδο.
«Η απόφαση που επιδιώκουμε θα δώσει στα εθνικά δικαστήρια έναν οδικό χάρτη για να υποχρεώσουν τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη να ενεργήσουν με αυτόν τον τρόπο».
(Πηγή: Reuters)
