Η βία κατά των γυναικών παραμένει μία από τις πιο διαχρονικές και υποτιμημένες παγκόσμιες κρίσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με νέα αναλυτική έκθεση που δημοσίευσαν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι αρμόδιοι φορείς του ΟΗΕ. Παρά δεκαετίες εκστρατειών, η πραγματικότητα δείχνει μια ανησυχητική στασιμότητα: σχεδόν μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως – περίπου 840 εκατομμύρια – έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο ή μη σύντροφο, ποσοστό που παραμένει σχεδόν αμετάβλητο από το 2000.
.
Μόνο τους τελευταίους 12 μήνες, 316 εκατομμύρια γυναίκες 15 ετών και άνω υπέστησαν σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο. Η μείωση της ενδοσυντροφικής βίας κινείται με μόλις 0,2% τον χρόνο – ρυθμός που, όπως επισημαίνει η έκθεση, «δεν συνιστά πραγματική πρόοδο». Για πρώτη φορά, η μελέτη περιλαμβάνει και εθνικές/περιφερειακές εκτιμήσεις για σεξουαλική βία από μη συντρόφους: 263 εκατομμύρια γυναίκες έχουν την εμπειρία αυτή από την ηλικία των 15 ετών, αριθμός που οι ειδικοί θεωρούν «βαθιά υποτιμημένος» λόγω φόβου, στίγματος και μη καταγραφής.
«Η βία κατά των γυναικών είναι από τις αρχαιότερες αδικίες της ανθρωπότητας και παραμένει από τις λιγότερο αντιμετωπισμένες», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του WHO, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους. «Καμία κοινωνία δεν μπορεί να λέει ότι είναι δίκαιη ή υγιής όταν ο μισός πληθυσμός ζει με φόβο».
Η έκθεση δίνεται στη δημοσιότητα λίγο πριν από την 25η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, και αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη αποτύπωση της συχνότητας δύο μορφών έμφυλης βίας, βασισμένη σε δεδομένα από 168 χώρες την περίοδο 2000-2023. Παρά τα διαθέσιμα στοιχεία και τις αποδεδειγμένα αποτελεσματικές παρεμβάσεις, η χρηματοδότηση για την πρόληψη έχει καταρρεύσει: το 2022, μόλις το 0,2% της παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας κατευθύνθηκε σε τέτοια προγράμματα – ποσοστό που μειώθηκε ακόμη περισσότερο το 2025.
Οι συνέπειες για τις γυναίκες είναι βαθιές και διαγενεακές. Η έκθεση υπογραμμίζει τον υψηλότερο κίνδυνο ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων και κατάθλιψης, ενώ τα συστήματα υγείας – και ειδικά οι υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας – αποτελούν βασικό σημείο εισόδου για υποστήριξη των επιζωσών. Οι κίνδυνοι ξεκινούν νωρίς: τα τελευταία 12 μήνες, 12,5 εκατομμύρια έφηβες 15-19 ετών – ποσοστό 16% – υπέστησαν σωματική ή/και σεξουαλική βία από σύντροφο.
Η κατάσταση είναι ακόμη πιο έντονη σε λιγότερο ανεπτυγμένες, συγκρουσιακές και κλιματικά ευάλωτες περιοχές. Στην Ωκεανία (εκτός Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας), η ενδοσυντροφική βία φτάνει το 38% – υπερτριπλάσια του παγκόσμιου μέσου όρου. Οι οργανισμοί του ΟΗΕ υπογραμμίζουν ότι, ακόμη και όπου υπάρχει πρόοδος, αυτή συνδέεται άμεσα με πολιτική βούληση, θεσμική δέσμευση και εθνικά κοστολογημένα σχέδια δράσης.
Παραδείγματα χωρών δείχνουν ότι η αλλαγή είναι εφικτή: η Καμπότζη αναθεωρεί την εθνική νομοθεσία και ενισχύει δομές υποστήριξης, ενώ ο Ισημερινός, η Λιβερία, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο και η Ουγκάντα έχουν αναπτύξει κοστολογημένα σχέδια δράσης που άνοιξαν τον δρόμο για την πρώτη εγχώρια χρηματοδότηση σε περιβάλλον μειούμενης διεθνούς βοήθειας.
Για να αποφευχθεί μια κρίση που βαθαίνει, ο WHO, η UN Women, η UNFPA και η UNICEF καλούν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν αποφασιστική δράση. Οι προτεραιότητες περιλαμβάνουν ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης, παροχή survivor-centred υπηρεσιών υγείας, δικαιοσύνης και κοινωνικής στήριξης, επενδύσεις σε συστήματα δεδομένων και ισχυρή εφαρμογή νόμων που ενδυναμώνουν τις γυναίκες και τα κορίτσια. Παράλληλα, δημοσιεύεται και η δεύτερη έκδοση του πλαισίου RESPECT Women, με επικαιροποιημένες κατευθύνσεις για πρόληψη ακόμη και σε ανθρωπιστικές κρίσεις.
Οι συνεργαζόμενοι φορείς του ΟΗΕ συνοψίζουν την έκκλησή τους με κοινή προειδοποίηση: δεν υπάρχει πλέον περιθώριο σιωπής ή αδράνειας. Η έμφυλη βία δεν είναι αναπόφευκτη· είναι αποτρέψιμη — αλλά μόνο με πολιτική βούληση, επαρκή χρηματοδότηση και κοινωνική κινητοποίηση.
Πηγή: WHO – UN Partners Report on Violence Against Women (2025
